کاهش قیمت دلار در چند روز گذشته، از اتفاقاتی بوده که خبرهای اقتصادی زیادی را به خود معطوف کرده است.  قیمت دلار که سال گذشته و در فصل بهار تا حدود ۱۷ هزار تومان افزایش داشت و در میانه سال گذشته با ریزش ۶ هزار تومانی به حدود ۱۰ و ۱۱ هزار تومان نیز رسیده بود، دوباره از اواخر سال گذشته روند افزایشی به خود گرفت.

گرچه افزایش قیمتها هرگز قابل مقایسه با نوسانات ابتدای سال ۹۷ نبود ولی به هر حال قیمت دلار آمریکا را تا حدود ۱۵ هزار تومان افزایش داد. روز یکشنبه قیمت‌ها تا مرز ۱۲ هزار و ۱۰۰ تومان کاهش یافت که این سبب شده برخی انتظارات از تداوم کاهش قیمتها خبر می دهند اما برخی کارشناسان این روند را مقطعی می دانند.

در همین رابطه محمد تقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، به خبرنگار خبرآنلاین گفت: در بازار ارز پس از محدودیتهایی که ایجاد شد، عملا امکان افزایش تقاضا از بین رفت. به بیان دیگر شکل دادن به بازارهای موازی، در کنار سخت‌تر شدن ثبت سفارش و محدود کردن ارز مسافران، سبب شد تا بازار ارز بخشی از تقاضای خود را از دست بدهد. این امر به معنای از دست رفتن بازار تعادلی و قیمت تعادلی است. در کنار این مساله، چند قیمتی شدن ارز در چند بازار موازی نیز عملا مانعی مهم برای یافتن قیمت واقعی است.

قیمتها به خودی خود علائمی هستند برای تولیدکننده و مصرف کننده، مساله اصلی نوسانات نابهنگام و سریع است که عملا موجب مشکلات می‌شود.

او با بیان اینکه قیمت تعادلی قیمتی حاصل از مناسبات بازار است ادامه داد: عاملی که نقش اصلی را در کنترل و کاهش قیمت ارز در ایران دارد، کنترل تقاضا است که به لحاظ فیزیکی دسترسی به ارز را محدود کرده است. از سوی دیگر چند برابر شدن قیمت‌ها در کوتاه مدت عملا کاهش تقاضای مردم را هم که با کاهش قدرت خرید مواجه شده بودند به همراه داشت که پایین آمدن آمار واردات ناشی از همین عامل است.

این کارشناس اقتصادی افزود: از دیگر عوامل می توان به افزایش قیمت سامانه نیمایی و اجبار دولت برای سوق دادن بخشی از تقاضای دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومانی به سامانه نیما اشاره کرد. از سوی دیگر دستورالعمل بانک مرکزی در رابطه با صادرکنندگان هم عملا انگیزه عمده صادرکنندگان به ویژه پتروشیمی ها را برای عرضه ارز ناشی از صادرات افزایش داده است. به این اعتبار فکر می کنم سیاستهای بانک مرکزی تاثیر خوبی بر کاهش قیمت ها داشته ولی به هر روی محدودیتها فعلا بازار را کنترل می کنند.

فیاضی در رابطه با نقش کاهش قیمت ارز بر نرخ قیمت کالاها در کشور تاکید کرد: قیمتها به خودی خود علائمی هستند برای تولیدکننده و مصرف کننده، مساله اصلی نوسانات نابهنگام و سریع است که عملا موجب مشکلات می شود. ثبات نرخ به هر حال از تلاطم چه مثبت و چه منفی اثر بهتری خواهد داشت. با این همه چنانچه قیمتها به کاهش ادامه دهند و این روند تثبیت شود آن گاه می توان از کاهش قیمتها صحبت کرد.

وی در رابطه با تداوم کاهش قیمت ارز تصریح کرد: پول ملی ایران اغلب از راه تزریق پول نفت به شکل مصنوعی تقویت می شد که این امکان فعلا موجود نیست. از سوی دیگر رشد اقتصادی کشور هم برای دومین سال پی‌درپی منفی خواهد شد، از سوی دیگر احتمال کسری بودجه نیز وجود دارد که آن نیز عملا به چاپ پول و متعاقب آن کاهش ارزش پول ملی می انجامد، با این وصف چگونه می توان از تقویت پول ملی در میان مدت سخن گفت؟ من فکر می کنم نهایتا در کوتاه مدت و کمتر از یک سال آینده می توان به این شکل قیمت ها را اداره کرد و به ادامه مسیر کاهشی دلار کمک کرد اما پس از آن وضعیت دگرگون خواهد شد.

فیاضی در ادامه با اشاره به احتمال کاهش بیشتر نرخ دلار در بازارها تاکید کرد: با توجه به نوسانات شدید در کوتاه مدت و کنترل دستوری نرخ ارز طی این مدت در صورتی که از چرخه سرکوب دستوری قیمتها خارج نشویم بعید نیست ظرف دو تا سه سال آینده دوباره با جهش قیمت ارز مواجه شویم.

کاهش قیمت دلار؛ روزی ۱۰۰ تومان

هر عاملی که کاهش قیمت را موجب شده باشد در هفته گذشته قیمت دلار آمریکا را حدود ۷۰۰ تومان ارزان تر کرده است. نمودارها نشان می دهند طی روزهای ۲۰ تا ۲۴ تیرماه بیشترین کاهش قیمت دلار و رسیدن آن به مرز ۱۲ هزار تومانی ثبت شده است. به این اعتبار می توان گفت نرخ دلار در بازار تهران و ظرف یک روز گذشته به طور میانگین روزی ۱۰۰ تومان کاهش داشته است.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مرتضی ایمانی‌راد در یادداشتی در اینستاگرام خود نوشت: «در چند روز اخیر قیمت دلار کاهش نسبتا زیادی را تجربه کرد. دلایل این کاهش قابل توضیح است. »

وی افزود: اول، نرخ دلار در اثر تحریم‌های آمریکا و به خصوص لغو تمدیدهای ۸ کشور افزایش یافت و به بالای ۱۵ هزار تومان رسید. بر اساس محاسبات محدود و شواهد موردی به نظر می‌رسد که بازار واقعی ارز ایران کشش قیمت بیش از ۱۵ هزار تومان را ندارد و بنابراین خریدها در این نقطه به مرحله اشباع می‌رسند و بیشتر آنها متوقف می‌شوند. به همین دلیل کسانی که دلار را به مقصود سرمایه‌گذاری خریده اند، وارد بازار شده و دلارهای خود را می‌فروشند. این مساله نه تنها برای افزایش دلار سقف می‌گذارد، بلکه افکار عمومی را هم برای کاهش آماده میک‌ند. بنابراین اینجا ما با یک پدیده تکنیکال مواجه هستیم. »

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: «دوم، بانک مرکزی با شناخت از این محدوده و با اطلاع از اینکه بخشی از ارزهای صادرات غیر نفتی وارد کشور می‌شود و در ضمن با تزریق موردی ارز به کاهش ارز کمک شایان توجهی کرد. اینکه وزن این اقدام بانک مرکزی چقدر است، کسی نمی‌داند. ولی به نظر می‌رسد که عامل اول نقش مهم‌تری در کاهش دلار داشته است. »

ایمانی‌راد متذکر شد: «سوم، آمریکا از موضع تهدید خارج شد و با نفی هر گونه تمایلی برای جنگ پیشنهاد مذاکره را در چندین نوبت به ایران داد. ایران هم به طور مشروط مذاکره را پذیرفت. از قبل هم مشخص بود که آمریکا نیروی زیادی نمی‌خواهد روی ایران بگذارد و برای ترامپ نتیجه‌گیری و استفاده سیاسی برایش بسیار مهم است. این پیشنهادها وقتی به طور علنی بین شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن و ترامپ انجام شد، بازار ارز ایران خیلی سریع به آن واکنش نشان داد. »

وی عنوان کرد: «چهارم، با رها کردن قیمت گذاری ارزهای حاصل از صادرات غیر نفتی بخشی از این ارزها وارد کشور شدند و عرضه ارز را بیشتر کرد. این مساله فشار را بر قیمت دلار بیشتر کرد. »

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: «آیا قیمت دلار در سطحی که کاهش یافته، باقی می‌ماند؟ پاسخ منفی است. قیمت دلار همان طور که در دو روز گذشته نشان داد کماکان تمایل به افزایش دارد. ولی چون افزایش عرضه ارز با سیاست جدید بانک مرکزی و ادامه شایعات و تلاشها برای مذاکره ادامه خواهد یافت، احتمال برگشت دلار به پانزده هزار تومان بسیار ضعیف است. قرار گرفتن قیمت زیر ۱۳ هزار تومان هم شرایط خاصی می‌خواهد. در مجموع می‌توان پیش بینی کرد که قیمت دلار تا سه ماه آینده در صورتی که تحول سیاسی خاصی رخ ندهد، در کانال ۱۳ هزار تومان باقی می‌ماند. »