عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت: درباره شیوه برخوردی که در قم اتفاق افتاد، این نکته را عرض کنم که عکس، حریم شخصی افراد است. شما اگر به مشاهد مشرفه تشریف ببرید، آنجا نوشتهاند که عکس گرفتن ممنوع است. چرا؟ به خاطر اینکه امکان دارد کسی در حال عکس گرفتن از خود، از افراد دیگر هم عکس بگیرد و این دخالت کردن در حریم خصوصی دیگران است که ممنوع است.
مشروح گفتگوی آیت الله سیدمحمدعلی ایازی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با جماران را در ادامه می خوانید؛
*با توجه به سخنان یکی از نمایندگان مجلس در مورد کسر جریمه بیحجابی از حساب بانکی خانمها و سخنان سردار جعفری در حمایت از امر به معروف در تئاتر شهر و ایستگاه مترو، و همچنین اتفاق ناگواری که برای یکی از خانمها در یکی از درمانگاهها قم توسط طلبهای افتاد، از دیدگاه شما تبعات رفتارهای سلبی و واکنشبرانگیز در مورد حجاب چیست؟ و اینکه چرا درباره این رویدادها، صدایی از حوزه علمیه درنمیآید؟
در ابتدا عرض کنم که روحانیت مستقل و نواندیش بارها مواضع خود را درباره این موضوعات بیان کرده است و لزومی ندارد در هر مسألهای به صورت موضوعی ورود کند. اصل این الزام کردنها و دخالتها موجب یک نوع تنفیر و نفرتپراکنی نسبت به اسلام میشود و بارها و بارها از سوی علمای بزرگ، محققین و اساتید تبعات منفی آن بیان شده است. اینکه گفته شود که روحانیت درباره به این مسائل موضعگیری نکرده، درست نیست؛ موضع ما درباره این موضوعات مخالفت است؛ چه نسبت به چیزی که به عنوان لایحه حجاب در مجلس تصویب شده و کم و کیف آن خیلی روشن نیست که چه کاری میخواهند انجام دهند، و چه درباره این نوع برخوردهای اخیر.
نکته اساسی برای کسانی که دغدغه مسأله حجاب دارند این است که شیوههایی که اینها انجام دادهاند، نتیجه معکوس دارد و حتی برای کسانی که به حجاب رغبت داشته باشند این کارها ایجاد تنفر میکند؛ چه برسد به کسانی که اساساً با فلسفه حجاب آشنایی ندارند. لذا این روشها منجر به حجاب نمیشود مگر اینکه بنای کسانی که داعیه حجاب را دارند، خراب کردن دین باشد و میخواهند حجاب، موجب تنفر مردم در جامعه از اسلام باشد. من خبر ندارم که آنها چنین انگیزهای در پشت پرده کارشان دارند ولی بدون شک این روشها و کارها باعث علاقهمندی زنان به حجاب نمیشود.
درباره شیوه برخوردی که در قم اتفاق افتاد، این نکته را عرض کنم که عکس، حریم شخصی افراد است. شما اگر به مشاهد مشرفه تشریف ببرید، آنجا نوشتهاند که عکس گرفتن ممنوع است. چرا؟ به خاطر اینکه امکان دارد کسی در حال عکس گرفتن از خود، از افراد دیگر هم عکس بگیرد و این دخالت کردن در حریم خصوصی دیگران است که ممنوع است. همه میگویند که عکس گرفتن، دخالت کردن در حوزه خصوصی افراد است. لذا چنین کاری توسط یک فرد ناآگاه به مسائل دین، ولو اینکه لباس روحانی بر تن داشته باشد، یک امر ناپسند و محکوم است. امروز هیچ عالمی تایید نمیکند که ما برای مقابله با بیحجابی، از حوزه خصوصی افراد عکس بگیریم و این کار درستی نیست.
عکسالعملهایی که در مقابل این قضیه اتفاق میافتد، ناشی از همین رفتارهای اشتباه است. یعنی گاهی یک رفتار غلط باعث میشود که افراد دیگری واکنش نشان بدهند و همین واکنش نشان دادنها، اتفاقاتی را ایجاد میکند که شما ملاحظه میکنید؛ در سطح جامعه و کشور بازتابهایی رخ میدهد و افرادی عکسالعمل نشان میدهند. من به جامعه ایران عرض میکنم که عالمان اصیل ما از این نوع رفتارها و برخوردها بری هستند و این کارها را درست نمیدانند.
یک خوانندهای محکوم میشود و جریمه او را خواندن کتاب بسیار خوب و عالمانه استدلالی از استاد مطهری را قرار میدهند! این کار غلطی است. کتاب برای خواندن است و باید دو عنصر خواستن و انتخاب کردن در میان باشد نه اجبار و مجبور کردنِ شخصِ احیاناً مجرم تا چنین کاری انجام دهد.
بنابراین، عالمان زیادی، شیوه برخوردهایی که به نام دین اتفاق میافتد را محکوم میکنند. من هم به سهم خودم این کار را یک کار ناشایست و مضر به دین و آینده دینداری میدانم. لذا این شیوه از شیوههای غلط است. از آن طرف اگر رفتارها و عکسالعملهایی در جامعه ایجاد شود، واکنش به رفتار کسانی است که زمینههای چنین فضایی را ایجاد کردند، یعنی آنها مسئولاند چون مردم را حساس کردهاند.
بنابراین، اگر کسی میخواهد پدیدارشناسی و ریشهیابی کند، باید شیوههایی را که در این سالها استفاده شده، عکسالعمل ایجاد کرده و زمینههای گریز از دین را به وجود آورده است، تحلیل و بررسی کند.
*به معمینی که وارد فضای امر به معروف و نهی از منکر میشوند، چه توصیه خاصی دارید؟
این بحث را در «قلمرو اجرای شریعت» گفتم که اساساً اینها ربطی به مسئله امر به معروف و نهی از منکر ندارد و ادلّه آن را هم توضیح دادهام. کسانی که امر به معروف و نهی از منکر میکنند، سوال این است که چرا امر به معروف و نهی از منکر را فقط در این مقولهها انجام میدهید؟ چرا به معضلات اقتصاد، رانتخواری، فقر، بدبختی و ناکارآمدی اعتراض نمیکنید؟
نکته دیگر این است که کسی که میخواهد این کار را انجام دهد، باید امر به معروف و نهی از منکر را بشناسد. همچنین با زبان و روشی را که میخواهد با منکر برخورد کند، آشنا باشد. نکته اساسی به تعبیر مرحوم شهید مطهری در کتاب امر به معروف و نهی این است که امر به معروف و نهی از منکر منطق دارد و غایتمند است. یعنی انسان کاری را که میخواهد انجام دهد فکر کند که نتیجه مثبت دارد یا نه؟ اگر نتیجه مثبت نداشته باشد، معنا ندارد که چنین کاری انجام گیرد.
