من مادر سه فرزند هستم. نگرانم که نکند فرزند من در فضای اندروید وارد اینترنت شود و محتوای مستهجن ببیند.
نمایندگان مجلس، در طرحی با عنوان «ساماندهی پیامرسانهای اجتماعی»، فعالیت شبکههای اجتماعی را مشروط به تایید یک هیات ساماندهی و نظارت کردهاند و خواستار احراز هویت کاربران اینترنت شدهاند. تصویب این طرح احتمالا باعث مسدود شدن همه پیامرسانهای خارجی میشود. این طرح مجلس تازهترین تلاش برای ایجاد حاکمیت دولتی بر اینترنت و در واقع پیامرسانهای اینترنتی است اما در درون، باعث تغییرات گسترده دیگری نیز در این فضا خواهد شد. طرح نمایندگان مجلس شامل ایجاد یک نهاد مرکزی است که آن را « هیات ساماندهی » نامیدهاند که متشکل از رییس مرکز فضای مجازی، نماینده وزارتخانههای ارتباطات، ارشاد، اطلاعات ، دادستانی کل کشور، کمیسیون فرهنگی، صدا وسیما ، اطلاعات سپاه، سازمان تبلیغات، نیروی انتظامی و سازمان پدافند غیر عامل است. در تلاشی بر واکاوی این طرح، با «فاطمه محمدبیگی» نماینده قزوین در مجلس گفت و گو شده است.
شما از امضاکنندگان «طرح ساماندهی پیامرسانهای اجتماعی» هستید. هدف از ارایه این طرح چه بود؟
هر کشوری برای ساماندهی به اموراتش قوانینی را تصویب میکند. ما در حوزه فضای مجازی ۱۰ سال از تمام دنیا عقبتریم. بهتر بود این قوانین یک دهه پیش پایهگذاری میشد که الان به این وضعیت نرسیده باشیم. امروز هر اتفاقی در فضای مجازی میافتد اما سر و سامانی ندارد. ما در حوزه فضای کسب و کار در فضای مجازی، برای حمایت از مشاغل اینترنتی، افزایش تراکنشها و معرفی محصولاتمان هیچ قانون مدونی نداریم. در صورتی که اگر قوانین خوبی در حوزه فضای مجازی وجود داشته باشد، حدود ۳ الی ۵ میلیون شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد خواهد شد. این قوانین، فضای امن و قابل اعتمادی را برای حضور کسب و کارها مهیا خواهد کرد. امروز با توجه به مشکلات اشتغال، جوانان علاقه بیشتری به آغاز کسب و کار در بستر مجازی دارند؛ اما متاسفانه در این زمینه یا فعالیت خوبی نداشتهایم و یا بستر امنیتی آن وجود نداشتهاست.
مورد دیگر، صیانت از حقوق کابران فضای مجازی است. تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی در کشورهای دیگر، میتوانند از طریق مالکیت معنوی بر محتوای تولیدشده، درآمدزایی کنند. ما در این فضا هیچ قانونی نداریم و هیچ فرایندی برای دفاع حقوق خالقین محتوا و فعالین فضای مجازی وجود ندارد. همین، یک نوع بیسروسامانی و ناهنجاری را به وجود آورده است. امروز، ایران به چند کشور دیگر که در حوزه سایبری حرفی برای گفتن دارند پول تزریق میکند. اگر بتوانیم اینترنت ملی را فعال کرده و با سرورهای داخلی خودمان پیامها را رد و بدل کنیم، هم سرعت اینترنت افزایش مییابد و هم هزینه بهرهمندی از اینترنت را از یکصدم تا یکدویستم برای مردم کاهش میدهد. بحث کسانی که میخواهند ارتباطات جهانی داشته باشند نیز جداست.
تصویب این طرح احتمالا به انسداد شبکههای اجتماعی و قطع ارتباط با جهان خواهد شد. تبعات این رخداد چیست؟
اصلا اینطور نیست. هر تکنولوژی که وارد کشور میشود باید یک سری قوانین و کاتالوگ برای آن طراحی شود. مثل خودروها؛ روزهای نخست که خودروها وارد کشور شدند، قانونی برای استفاده از آنها وجود نداشت. اما با افزایش تعداد رانندهها، برای آن قانون و پلیس در نظر گرفتند. امروز در حوزه فضای مجازی نیز ترافیک دادهها افزایش یافته است اما هیچ قانون و پلیسی برای ساماندهی ترافیک دادهها وجود ندارد. یا به عنوان مثال، ما در گمرک قوانینی برای صادرات و واردات کالا وضع کردهایم؛ اما در حوزه فضای مجازی، دادههای مجازی بدون هیچ نظارتی دستبهدست میشود. این دادهها میتواند به خودکشیها، آسیبهای جنسی و اخلاقی و فروپاشی خانوادهها منجر شود. اگر ما بتونیم در این زمینه، کدهای شناسایی برای دادهها تعیین کنیم کار مفیدی برای مردم کردهایم. آقای «اوباما» در مصاحبهای گفته بود اجازه نمیدهد فرزندانش از فیسبوک استفاده کند. امروز نیز، آلمان، انگلیس و کشورهای حوزه شنگن نیز قوانین سختگیرانهای برای استفاده از اینترنت وضع کردهاست. اگر امروز، روسیه و چین می توانند در مقابل ابرقدرتهای اقتصادی و سیاسی ایستادگی کنند به دلیل داشتن اینترنت ملی در این کشورهاست. ما هم اگر بخواهیم به یک قدرت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در جهان تبدیل بشویم باید قوانین ویژهای در این زمینه داشته باشیم. البته که این کار محدودیتهایی را نیز به دنبال خواهد داشت.
مگر چه کار کردیم؟ چرا محکوم میکنید؟ چه برخوردی کردیم که کمونیستی باشد؟ قبول دارم که باید از قوانین حوزه زنان، حمایت از تشکیل خانواده و حمایت از تهیه مسکن باید حمایت شود اما در کنار اینها باید قوانینی در جهت صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی داشته باشیم
من مادر سه فرزند هستم. امروز آنها را به مدرسه بردم و به من گفتند فرزندانم باید در سامانه «شاد» ثبتنام کنیم. تا امروز اجازه نداده بودم فرزندانم با فضای «اندروید» آشنا شوند؛ به این دلیل که فکر میکنم برای سلامت روحی و اخلاقیشان لازم نیست وارد فضای «اندورید» شوند. اما حالا نگرانم که نکند فرزند من در فضای اندروید وارد اینترنت شود و محتوای مستهجن ببیند. سالهای سال تلاش کردهایم که بچههای ما با صحنههای نامناسب مواجه نشوند. اینترنت میتواند به صورت کنترلشده در اختیار قشرهای مختلف قرار بگیرد. دانشمندها، پزشکها، معلمها و دانش آموزان، هرکدام باید پهنای اینترنت و ساعت استفاده مختص به خود را داشته باشند. اما بگذارید بیپرده بگویم. با اجرای این قوانین دست یک عده از مسایل اقتصادی کوتاه میشود و باید هم با این طرح مخالفت کنند. این طرح قابل دفاع است و انشاءلله مشکلات آن نیز در مجلس رفع خواهد شد.
روسیه و چین از بستهترین کشورها در حوزه آزادی بیان هستند. الگو برداری از این کشورها در تناقض با آزادی بیان و حقوق شهروندی نیست؟
این طرح برای حفظ حقوق شهروندی است. ما ایران هستیم و باید قوانین مبتنی بر اصول خودمان را وضع کنیم. من روسیه و چین را مثال زدم و دقیقا نمیخواهیم مثل آنها رفتار کنیم. آلمان را هم مثال زدم. چرا آلمان را نمیگویید؟ چرا فرانسه را نمیگویید؟ شما هموطن من هستید و از شما انتظار میرود که بند به بند این طرح را بررسی کرده و کموکاستهای آن را به ما منتقل کنید. البته یک سری از قوانین این طرح سختگیرانه خواهد بود و این امری طبیعی است. الان تمام والدین ما نگران فضای مجازی هستند. چرا که ما قانون مشخصی در این زمینه نداریم. پژوهشها نشان میدهد که بیش از دو سوم کاربران فضای مجازی صرفا از محتوای نامناسب استفاده میکنند. تعداد کاربرانی که مقاصد علمی و پژوهشی دارند بسیار کمتر است. بنابراین استفاده از اینترنت باید مبتنی بر همین پژوهشها طبقهبندی شود. ساعات مصارف اینترنت نیز متفاوت است. مقاصد فردی که از ۱۲ شب تا ۶ صبح از اینترنت استفاده میکند، با مقاصد کاربران ۶ صبح تا ۱۲ شب متفاوت است. همه اینها باید توسط مسوولان کشور تقسیمبندی شده و در اختیار کاربران قرار داده شود. در ضمن ما نمیخواهیم دریچه گفتوگوی تمدنها را ببنیدیم. این حرف درست نیست. ما در فضای مجازی گفت و گو خواهیم داشت و میخواهیم تمدن اسلامی را به جهان صادر بکنیم.
استفاده نامناسب از اینترنت در سراسر جهان اتفاق میافتد. به نظر شما مجلسیها نباید برخورد ریشهایتری با این مسایل داشته باشند؟ اینطور برخوردها با بحرانها به مدل کمونیستی، گرهگشاست؟
مگر چه کار کردیم؟ چرا محکوم میکنید؟ چه برخوردی کردیم که کمونیستی باشد؟ قبول دارم که باید از قوانین حوزه زنان، حمایت از تشکیل خانواده و حمایت از تهیه مسکن باید حمایت شود اما در کنار اینها باید قوانینی در جهت صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی داشته باشیم. مطمئن باشید که بیش از ۹۰ درصد از ۸۵ میلیون ایرانی با اجرای این طرح موافق هستند. زیرا به نفع خود آنهاست. مقام معظم رهبری فرمودند که مردم ما در بیابان فضای مجازی بیپناه رها شدهاند. ایشان از هر سه قوه گلایه کردند. وقتی ایشان گلایه میکنند یعنی همه ما کمکاری کردیم. امیدوارم شما عینک بدبینیتان را کنار بگذارید.
آبانماه پارسال نسخه اولیهای از شبکه ملی اطلاعات اجرا شد. خیلیها متضرر شدند. با این اوصاف، این طرح چطور میتواند به نفع مردم باشد؟
وزارت ارتباطات آن را بد اجرا کرد. همین وزارت ارتباطات ۳۰۰ میلیارد برای تلگرام و اینستاگرام هزینه میکند؛ اما تنها ۱۵ میلیارد از پیامرسانهای داخلی حمایت میکند. چرا باید ۳۰۰ میلیارد برای پیامرسان خارجی هزینه کنیم؟ من معتقدم اجرای این قانون باید به صورت پلکانی اتفاق بیفتد تا هم سیستم به مرور پیشرفت کند و هم با اتفاقات دیگر تطابق پیدا کند.
