وزیر خارجه ایران با اشاره به حملات اخیر به تأسیسات هستهای، تأکید کرد که هیچ توافق آتشبس رسمی با طرف مقابل صورت نگرفته است. او با بیان اینکه تأسیسات هستهای ایران بهشدت آسیب دیدهاند، افزود که با این حال، توانایی غنیسازی اورانیوم همچنان پابرجاست و گزینه نظامی هرگز نمیتواند دانش هستهای را نابود کند.
وزیر خارجه ایران گفته «وضعیت میدانی تغییر کرده است، بنابراین ما به یک شیوه جدید همکاری با آژانس نیاز داریم و آنها پذیرفتهاند و قرار است تیمی را برای مذاکره در مورد این شیوه به ایران بفرستند».
به گزارش ایسنا، «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفتوگو با روزنامه انگلیسی، به مسائل مختلف حوزه سیاست خارجی پرداخته است.
متن کامل مصاحبه «اندرو انگلند» دبیر سرویس خاورمیانه روزنامه فایننشالتایمز با عراقچی به شرح زیر میباشد:
اندرو انگلند: دونالد ترامپ دیروز گفت اگر ایران غنیسازی را از سر بگیرد، ما فوراً دوباره آن را از بین میبریم. پاسخ شما چیست؟
عراقچی: فکر میکنم دیشب پاسخ دادم. مطمئنم توئیت مرا دیدهاید. پاسخ ما روشن است. برای برنامه هستهای صلحآمیز ما گزینه نظامی وجود ندارد. اگر نگرانی دارند، میتوانیم نگرانیها را از راه مذاکره برطرف کنیم. همان طور که در ۲۰۱۵ به دلیل همین نگرانیها مذاکره کردیم و به توافق رسیدیم و همه بسیار خوشحال بودند. همه اروپاییها آن توافق را دستاورد دیپلماسی اروپایی دانستند. آمریکا هم خوشحال بود و گفت همه نگرانیها رفع شده است. تجاوز نظامی به تأسیسات هستهای ما و نقض بزرگ حقوق بینالملل، ثابت کرد که گزینه نظامی وجود ندارد.
اندرو انگلند: تاسیسات هستهای شما چه میزان آسیب دیده اند؟
عراقچی: بهطور شدید آسیبدیدهاند. اما ما فناوری را دارا هستیم و فناوری با بمب نابود نمیشود.
اندرو انگلند: شما همچنین گفتهاید ایران به غنیسازی اورانیوم ادامه میدهد؟
عراقچی: بله ما ادامه خواهیم داد.
اندرو انگلند: در چه زمانی غنیسازی از سر گرفته خواهد شد؟
عراقچی: نمیدانم. این مساله مربوط به سازمان انرژی اتمی ایران میباشد.
اندرو انگلند: این مساله البته یک تصمیم سیاسی است؟
عراقچی: اراده وجود دارد. این حق ما است. این تنها دستاورد ما است. در این مورد سرمایهگذاری سنگینی انجام دادهایم. هزینههای فراوانی پرداختهایم. رنج تحریمها را متحمل شدهایم. رنج ترور دانشمندانمان را تحمل کرده ایم. به مدت ۱۲ روز جنگیدیم و بیش از هزار نفر جان خود را از دست دادهاند. لذا ما نمیتوانیم از این حق صرف نظر کنیم.
اندرو انگلند: ظرف چه بازه زمانی میتوانید فعالیت های هسته ای خود را از سر بگیرید؟ ظرف چند هفته یا چند ماه؟
عراقچی: ما حق ازسرگیری برنامه غنیسازی خود را محفوظ میدانیم. زمان و چگونگی آن به شرایط بستگی دارد. اما آمریکا باید درک کند با بمباران نمیتواند فناوری را نابود کند. از راه مذاکره میتوان به توافقی رسید که هر دو طرف راضی باشند. اگر نگرانی اصلی آمریکا این است که ایران هرگز سلاح هستهای نداشته باشد، این قابل دستیابی است؛ چون مطمئنیم برنامه ما صلحآمیز است و مشکلی نداریم این اطمینان را با دیگران سهیم شویم.
اندرو انگلند: آیا هنوز ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده را دارید؟
عراقچی: نمیدانم.
اندرو انگلند: مطمئناً میدانید.
عراقچی: نه، صادقانه نمیدانم؛ چون در مکانهایی بودهاند که بمباران شدهاند.
اندرو انگلند: پس هنگام بمباران آنجا بودند؟
عراقچی: اطلاعات دقیقی ندارم، رقم دقیقی ندارم، اما بهطورکلی میدانم در تأسیساتی بودهاند که بمباران شدهاند.
اندرو انگلند: اصفهان، نطنز و فردو؟
عراقچی: بله و سازمان انرژی اتمی ایران در حال ارزیابی شرایط است. البته این کار بسیار سخت است. نزدیک شدن به این تأسیسات آسیبدیده بسیار سخت میباشد.
اندرو انگلند: فرض این است که ایران پیش از حملات به تأسیسات هسته ای—بهویژه فردو و اصفهان—۴۰۸ کیلوگرم را منتقل کرده و شما به گروسی گفتید ما برای حفاظت از تأسیساتمان تدابیر ویژهای اتخاذ خواهیم کرد.
عراقچی: نه، به گروسی نوشتم به دلیل تهدیدها علیه تأسیسات هستهای و مواد هستهای باید تدابیر ویژهای اتخاذ کنیم. نگفتم اتخاذ کردهایم یا اینکه چه زمانی اتخاذ خواهیم کرد. گفتم طبیعی است برای حفاظت از مواد، دانشمندان و تأسیساتمان تدبیر ویژهای بیندیشیم. بعد، ناگهان در حین مذاکره با آمریکا، اسرائیلیها تصمیم گرفتند به ما حمله کنند. من مسئول سازمان انرژی اتمی نیستم.
اندرو انگلند: اما شما مذاکرهکننده ارشد هستهای هستید!
عراقچی: بله، ولی مسئول فنی برنامه هستهای ایران نیستم و پس از بمباران اطلاعات دقیقی ندارم. می دانم خسارات به تأسیسات هستهای شدید است و میدانم مواد هستهای ما در مکانهایی بودهاند که موردحمله قرار گرفتهاند.
اندرو انگلند: سرویسهای اطلاعاتی غرب هم معتقدند بخشی از ذخیره و نه همه آن حفظ شده و حمله نظامی همه آن را نابود نکرده و توان غنیسازی ایران باقی است.
عراقچی: شاید نه بهاندازه گذشته. هرچند سانتریفیوژهای پیشرفته زیادی در فردو و نطنز از دست رفته، اما ما هنوز میتوانیم غنیسازی کنیم، ما پس از حملات همچنان ظرفیت غنیسازی اورانیوم را داریم.
اندرو انگلند: هنوز توانایی آن را دارید؟!
عراقچی: بله، زیرا دانش تئوری و عملی آن را داریم.
اندرو انگلند: شما هنوز مواد و فناوری آن یعنی سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنیسازی دارید؟
عراقچی: پیش از حملات همهچیز داشتیم. ساختمانها دوباره ساخته و ماشینها جایگزین میشوند زیرا فناوری آن وجود دارد؛ ما دانشمندان و تکنسینهای فراوانی داریم که در تأسیساتمان مشغول به فعالیت بودند و همانطور که گفتم ما توانایی انجام این کار را داریم. اما زمان و چگونگی ازسرگیری غنیسازی به شرایط بستگی دارد.
اندرو انگلند: ایران پیش از حمله اسرائیل و پس از انتشار گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام کرد تأسیسات غنیسازی جدیدی علاوه بر فردو و نطنز را فعال میکند. آیا فعال شد؟ آیا الان فعال هست؟
عراقچی: تا جایی که میدانم آمادهسازی برای این کار انجام شده بود ولی هنگام حمله فعال نبود.
اندرو انگلند: آن تأسیسات جدید هم هدف قرار گرفت؟ زیرا ما نام آن را نمیدانیم لذا برای ما بسیار سخت هست که بدانیم آیا مورد حمله قرار گرفته است یا خیر.
عراقچی: تا جایی که میدانم بله.
اندرو انگلند: واقعا؟
عراقچی: بله
اندرو انگلند: آیا آسیبدیده؟
عراقچی: بله
اندرو انگلند: پیش از اینکه فعال شود؟
عراقچی: بله
اندرو انگلند: نام آن را میدانید؟ میتوانید این نام را به ما بگویید؟
عراقچی: نزدیک اصفهان است و هنوز فعال نشده بود لذا نمیدانم نامی برایش انتخاب کردهاند یا خیر.
اندرو انگلند: آمریکاییها بمبارانش نکردند یا کردند؟ چون فکر میکردیم آمریکاییها تأسیسات ذخیرهسازی را زدند نه یک تأسیسات غنیسازی در اصفهان را.
عراقچی: چرا اینقدر به این مسأله علاقهمندید؟ چیزی برای فهمیدن وجود ندارد. دانش عملی و فناوری را در اختیار داریم و هر زمان که تصمیم بگیریم توانایی غنیسازی را داریم و همه احتمالات در دسترس ما هست. اینها با حمله نظامی نابود نمیشود. اینیک حقیقت است. حمله اخیر به تأسیسات ما ثابت کرد گزینه نظامی وجود ندارد. برای همین است که شما دارید اکنون این سوال را از من میپرسید. دقیقاً به خاطر اینکه اینها قابل نابودی نیستند. به حرف اصلی خود برمیگردم که برنامه ما صلحآمیز است و صلحآمیز خواهد ماند. گرچه موردحمله قرار گرفت و ما حق داریم ین خود را تغییر دهیم اما ین هستهای ما بر اساس اصول خودمان هست. سلاحهای هستهای ضدانسانی هستند و این سلاحها بر اساس آموزههای اسلامی ما غیر اسلامی هستند و ما همان طور که می دانید در این خصوص فتوا داریم. اما اگر نگرانی وجود دارد، راهی برای رسیدگی به این نگرانیها وجود دارد. همان طور که دفعه پیش مذاکره کردیم، میتوانیم دوباره آن را انجام دهیم، البته چنانچه نیت واقعی در طرف مقابل وجود داشته باشد.
اندرو انگلند: به نکته جالبی اشاره کردید. ازسرگیری گفتگو با آمریکا چه الزاماتی دارد؟
عراقچی: لحظهای که به این نتیجه برسیم که طرف مقابل عزم جدی و واقعی برای رسیدن به یک راهحل برد-برد دارد. اگر آنها بخواهند بیایند و آنچه را که نتوانستند در عملیات نظامی خود به دست آورند، دیکته کنند، این مذاکره نیست. بنابراین اگر ما متقاعد شویم که آنها برای یک راهحل برد-برد میآیند، از فردا مذاکرات را شروع خواهیم کرد.
اندرو انگلند: در پی تجاوز اسرائیل، اکنون شرایط جدیدی برای ازسرگیری مذاکرات توسط ایران وجود دارد؟ و آیا این شامل عدم موافقت ایران با مذاکره تا زمانی که ایالاتمتحده خواستار غنیسازی صفر است، میشود؟
عراقچی: واضح است مذاکره میکنیم تا قانعشان کنیم.
اندرو انگلند: مذاکره میکنید؟ حتی اگر همچنان خواهان غنیسازی صفر درصد باشند؟
عراقچی: ما مذاکره میکنیم تا قانعشان کنیم غنیسازی صفر ممکن نیست. تا زمانی که بر «غنیسازی صفر» اصرار داشته باشند، توافقی در کار نخواهد بود. این به معنای عدم مذاکره نیست. ما میتوانیم مذاکره کنیم، آنها میتوانند استدلالهای خود را ارائه دهند و ما نیز دیدگاهها و دلایل خود را مطرح میکنیم؛ میتوانیم گفتوگو کنیم. اما با «غنیسازی صفر»، توافقی حاصل نمیشود ولی با «بمب صفر» توافق داریم.
اندرو انگلند: آیا شرایط جدیدی برای ازسرگیری مذاکرات وجود دارد؟ چون شما در حال مذاکره بودید، پنج دور مذاکره داشتید، برنامه دور ششم دو روز قبل از حمله برنامهریزیشده بود…. اکنون چه شرطی دارید؟
عراقچی: اگر مذاکرات را از سر بگیریم، آنها باید توضیح دهند که چرا در بحبوحه مذاکرات قبلی به ما حمله کردند و باید اطمینان حاصل کنیم که دیگر این کار را تکرار نمیکنند و باید به نحوی خساراتی را که به ما وارد کردهاند جبران کنند. بنابراین بدیهی است که مذاکره جدید نمیتواند وقایع میدانی را نادیده بگیرد.
اندرو انگلند: بنابراین آیا شما قبل از اینکه مایل به ازسرگیری مذاکرات با آمریکا باشید، از آمریکا تضمینی میخواهید که نه آمریکا و نه اسرائیل در طول مذاکرات به ایران و تأسیسات هستهای ایران حمله نکنند؟
عراقچی: باید ما را قانع کنند که حمله ای رخ نخواهد داد.
اندرو انگلند: در مورد جبران صحبت کردید، منظورتان جبران مالی است؟
عراقچی: همه گونه جبران. این مسئله موضوعی برای مذاکره است. جبران مالی آنچه به ما تحمیل شده است و البته، همانطور که میدانید، تعداد قابل توجهی از مردم ما در این حملات شهید شدهاند. بنابراین نمیتوانیم بهسادگی به مذاکره بازگردیم و وانمود کنیم همهچیز عادی است. شرایط دیگر مثل گذشته نیست. آنها به ما حمله کردهاند. تأسیسات ما بهشدت آسیب دیدهاند. پس نمیتوانیم وارد مذاکره شویم و تظاهر کنیم که هیچ اتفاقی نیفتاده است. این موضوع بدیهی است. بنابراین این بار مذاکرات بسیار دشوارتر خواهد بود، و آنها باید درک کنند که با حمله به تأسیسات هستهای ما، مسیر مذاکره را آسان نکردهاند، بلکه آن را پیچیدهتر و دشوارتر کردهاند.
اندرو انگلند: در سرمقالهای که برای فایننشال تایمز نوشتید، که ما از بابت آن بسیار سپاسگزاریم، در مورد اقدامات اعتمادساز صحبت کردید. شما خواستار اقدامات اعتمادساز هستید. میتوانید مثالی بزنید؟ آمریکا برای ایجاد اعتماد چه کارهایی میتواند انجام دهد؟
عراقچی: در واقع، ما دو بار تجربه بدی داشتیم. در سال ۲۰۱۸، زمانی که ایالاتمتحده از توافقی که دو سال و نیم برای آن مذاکره کرده بودیم، خارج شد. آنها بدون هیچ توجیهی، بدون هیچ دلیلی تحریمهای خود را دوباره اعمال کردند، درحالیکه گزارشهای متعددی از سوی آژانس وجود داشت که ایران کاملاً به تعهدات خود در برجام پایبند بوده است. در این برهه، شرایط حتی دشوارتر شده است زیرا اکنون به تأسیسات ما تجاوز شده است. اما در صورت ازسرگیری مذاکرات، به اقداماتی از سوی ایالاتمتحده نیاز داریم تا مطمئن شویم که آنها بار دیگر به اقدامات نظامی روی نخواهند آورد و در صورت حصول توافق، آنها به این امر متعهد میمانند. فکر نمیکنم آنها بتوانند تضمین صددرصدی به ما بدهند. اما آنها باید اقدامی در جهت اعتمادسازی انجام دهند. این کار بسیار دشوار است. یک دیوار بزرگ بیاعتمادی بین ما وجود دارد. فکر نمیکنم بتوانیم به راحتی آن را از سر راه برداریم. حتی باز کردن یک پنجره در این دیوار ضخیم آسان نیست.
اندرو انگلند: از زمان جنگ با استیو ویتکاف در تماس بودهاید؟
عراقچی: با او صحبت نکردهام، اما در طول جنگ و پس از آن پیامهایی ردوبدل کردیم و فکر میکنم هر دو به این نتیجه رسیدیم که باز نگاه داشتن این کانال ارتباطی مفید میباشد.
اندرو انگلند: وی به شما چه گفته؟
عراقچی: در چه موردی؟
اندرو انگلند: از زمان آغاز جنگ آیا وی پیشنهاد ازسرگیری مذاکرات در مسقط یا هر مکان دیگری را ارائه داده است؟
عراقچی: فکر میکنم از طرف آنها تمایلی برای ازسرگیری مذاکرات وجود دارد، اما همان طور که گفتم، شرایط مانند همیشه نیست. ما نمیتوانیم مذاکرات را مانند گذشته از سر بگیریم.
اندرو انگلند: آیا ویتکاف پیشنهادی برای ازسرگیری مذاکرات داده است؟
عراقچی: بله، مستقیم و غیرمستقیم.
اندرو انگلند: چه زمانی؟
عراقچی: در طول و پس از جنگ. اینیک راز نیست. آنها در مناسبتهای مختلف این موضوع را مطرح کردهاند. اما لازم است فضای مناسب برای ازسرگیری مذاکرات وجود داشته باشد.
اندرو انگلند: چه پیامی برای ویتکاف دارید؟
عراقچی: نیازی نیست از این تریبون پیام بدهم، میتوانم مستقیماً پیامم را منتقل کنم.
اندرو انگلند: منظورم بهطورکلی هست. یعنی وقتی با شما تماس میگیرد چه خواهید گفت؟
عراقچی: پیام من خیلی پیچیده نیست. تجاوز اخیر ثابت کرد که هیچ راهحل نظامی برای برنامه هستهای ایران وجود ندارد و تنها از طریق مذاکره میتوان مسائل را حلوفصل کرد. برای نیل به راهحل برآمده از مذاکره، باید یک بازی برد-برد را شروع کنیم تا به یک راهحل برد-برد دست یابیم. لذا یک راه منبعث از مذاکره مبتنی بر بده بستان است. اگر آنها آماده باشند، ما هم آمادهایم.
اندرو انگلند: بده بستان؟ به عبارت دیگر، هر دو طرف باید امتیاز بدهند. بنابراین آیا ایران حاضر است با توقف موقت غنیسازی موافقت کند، نه اینکه از حق غنیسازی خود صرفنظر کند، بلکه توقف موقت غنیسازی را به عنوان یک امتیاز و به عنوان یک اقدام اعتمادساز به ایالاتمتحده بپذیرد؟
عراقچی: از من انتظار نداشته باشید اینجا مذاکره کنم. من این سؤالات را به میز مذاکره موکول میکنم.
اندرو انگلند: با توجه به اینکه حمله اسرائیل به ایران در جریان مذاکرات بود، بدون هیچ تحریکی انجام شد، با در نظر گرفتن هزینهای که ایران برای برنامه هستهای خود صرف کرده، با توجه به این واقعیت که ترامپ در سال ۲۰۱۸ پس از اینکه ایران امتیازاتی داده بود از توافق خارج شد، با توجه به این واقعیت که شما دوباره با آمریکاییها در حال مذاکره بودید که حملات اتفاق افتاد، آیا فشاری در درون حکومت وجود دارد که بگوید “بیایید مذاکره نکنیم. دفعه قبل به شما گفتیم، به آمریکاییها اعتماد نکنید، ببینید چه اتفاقی افتاد. بیایید مذاکره نکنیم، بیایید غنیسازی را به سمت سلاح هستهای ببریم.” آیا فشاری از طرف سیستم منظورم هیئت حاکمه و مراکز قدرت وجود دارد؟
عراقچی بله، این درک وجود دارد که بیایید دیگر مذاکره نکنیم، اما هیچ تمایلی برای رفتن به سمت تسلیحاتی شدن وجود ندارد. چنین بحثی در جامعه، در دانشگاهها، رسانهها، حتی در مجلس وجود دارد. اما سیاست ما تغییر نکرده است. در دولت، در کل سیستم، ما به فتوا و اصول خودمان پایبند هستیم. لذا به دنبال سلاح هستهای نمیرویم.
اندرو انگلند: آیا از طرف صاحبان قدرت فشار برای عدم مذاکره وجود دارد؟
عراقچی: تقریباً از طرف همه فشار برای عدم مذاکره وجود دارد. احساسات ضدآمریکایی، حتی احساسات ضد مذاکره بسیار زیاد و قوی است و مردم به من میگویند که دیگر وقت خودتان و ما را تلف نکنید. دیگر فریب آنها را نخورید. چنانچه آنها برای مذاکره حاضر شوند، فقط پوششی برای مقاصد دیگرشان است. لذا من واقعاً کار سختی دارم که همه را متقاعد کنم که مذاکره میتواند نتیجهبخش باشد.
اندرو انگلند: آیا حمایت رهبر ایران را دارید؟
عراقچی : مذاکرات در سال ۲۰۱۵ نتیجهبخش بود اما آمریکا عقبنشینی کرد. این بار، ما در حال مذاکره بودیم که آنها گزینه نظامی را انتخاب کردند. لذا متقاعد کردن مردم و مقامات دشوار میباشد.
اندرو انگلند: آیا این بدان معناست که روزنهی باریکی برای ازسرگیری مذاکرات وجود دارد؟ یا زمان محدودی برای بازگشت به مذاکرات داریم یا به دورهای از درگیری بازمیگردیم؟
عراقچی: فکر میکنم راه مذاکره همانطور که گفتید باریک است، اما غیرممکن نیست. من باید مقامات بالادستی خود را متقاعد کنم که اگر به مذاکره برویم، طرف مقابل با اراده واقعی برای یک معامله برد-برد میآید. برای این کار، فکر میکنم طرف مقابل، یعنی طرف آمریکایی، باید ما را متقاعد کند که این اتفاق خواهد افتاد.
اندرو انگلند: ویتکاف تلاش کرده شما را متقاعد کند؟
عراقچی: وی در این خصوص تلاش کرده است. واسطهها هم همینطور. اما فکر میکنم به اقدامات اعتمادسازی واقعی در کنار آنها نیاز داریم.
اندرو انگلند: و آن اقدام اعتمادساز، غرامت یا توافق بر سر غرامت است؟
عراقچی: این بخشی از آن است. میدانید، احساسات در ایران هنوز قوی است. مردم هنوز برای شهدایشان عزاداری میکنند. با این حال، اگر در شهرها بگردید، نام و عکس شهدایمان را همهجا میبینید. مراسم هنوز ادامه دارد، همانطور که امروز صبح در دفتر مقام معظم رهبری مراسم داشتیم. بنابراین، رفتن برای مذاکره آسان نیست. اما به عنوان یک دیپلمات، تلاش خود را میکنم. اما اول باید خودم متقاعد شوم و سپس باید دیگران را متقاعد کنم که چنانچه این بار برای مذاکره اقدام کنیم، هیچ عملیات نظامی درست در بحبوحه مذاکره انجام نخواهد شد. و ثانیاً، آنها برای یک راهحل برد-برد میآیند. آنها برای دیکته کردن نمیآیند. آنها برای نیل به هدفی که نتوانستند در عملیات نظامی خود داشته باشند به پای میز مذاکره نمیآیند. غیرممکن است اگر انتظار دارند من به پای میز مذاکره بروم و مواردی را امضا کنم که نتوانستهاند به آنها دست یابند.
اندرو انگلند: در مورد مذاکرات با سه کشور اروپایی در استانبول، اروپاییها گفتند: “اگر ایران موافقت کند همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی و مذاکرات را از سر بگیرد، ما مهلت مکانیسم ماشه را شاید بیش از سه یا شش ماه تمدید خواهیم کرد.” آیا این درست است و اگر چنین است، پاسخ شما چیست؟
عراقچی: بله، چنین پیشنهادی ارائهشده است اما فکر نمیکنیم که آنها هیچ مبنای قانونی یا اخلاقی برای اجرای مکانیسم ماشه داشته باشند. آنها در موقعیتی نیستند که از مکانیسم ماشه در برجام استفاده کنند. بنابراین بدیهی است که نمیتوانند آن را تمدید کنند.
اندرو انگلند: اما قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل میتواند آن را تمدید کند؟
عراقچی: بله، اما ما فکر نمیکنیم که سه کشور اروپایی دیگر بتوانند به عنوان طرفهای برجام در نظر گرفته شوند. لذا، ازآنجاییکه آنها به تعهدات خود در برجام پایبند نبودهاند، ازآنجاییکه برخی از آنها از غنیسازی صفر پیشنهادی ایالاتمتحده حمایت کردهاند، دیگر نمیتوانند به عنوان طرفهایهای برجام در نظر گرفته شوند زیرا برجام غنیسازی ایران را به رسمیت شناخته و غنیسازی ۳.۶۷ درصد توسط ایران را پذیرفته است. چنانچه آنها این را نپذیرند، چنانچه فکر میکنند غنیسازی صفر درصد گزینه بهتری است، دیگر طرف برجام نیستند، بنابراین نمیتوانند از سازوکار حلوفصل اختلافات در برجام استفاده کنند. این برداشت ما است و به آنها گفتهایم که فکر نمیکنیم شما حق قانونی برای انجام این کار را داشته باشید. من نامهای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل فرستادهام و استدلالهای خود را ارائه دادهام که چرا فکر میکنیم آنها حق قانونی برای انجام این کار را ندارند.
اندرو انگلند: اما آنها همچنان میتوانند.
عراقچی: چه اتفاقی میافتد اگر مکانیسم ماشه فعال شود؟
اندرو انگلند: این قویاً به واکنش ایران بستگی دارد.
عراقچی: نه، فرض کنید ما هیچ کاری نکنیم.
اندرو انگلند: چنانچه شما کاری انجام ندهید اینیک عمل سمبلیک هست.
عراقچی: اگر قطعنامههای قبلی برگشته باشند، قطعنامه فعلی از بین رفته است. چه تفاوتی ایجاد میکند؟
اندرو انگلند: با توجه به میزان تحریمهای ایلات متحده علیه ایران، این عمل سمبلیک هست. این موجب بازگشت تحریمهای سازمان ملل، تحریمهای بینالمللی علیه ایران هست.
عراقچی: سوال من این هست. ما قطعنامه ۲۲۳۱ را داریم که در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی میشود. در این تاریخ مکانیسم ماشه فعال میشود و قطعنامه پیشین فعال میشود مخصوصاً قطعنامه ۱۹۲۹. سوال من این هست که چه تفاوتی ایجاد میشود. آیا قطعنامه فعلی شورای امنیت توانست از ما در برابر عملیات نظامی محافظت کند؟ نه. آیا توانست از ما در برابر تحریمهای آمریکا محافظت کند؟ نه. پس چه فایدهای دارد؟ اروپاییها فکر میکنند که اینیک اهرم فشار در دست آنهاست، اما اینطور نیست.
اندرو انگلند: آیا این چیزی است که به آنها گفتید؟
عراقچی: بله، ما به آنها گفتهایم. به آنها گفتهایم که مکانیسم ماشه دیگر خیلی مهم نیست.
اندرو انگلند: اما مقامات ایرانی هشدار دادهاند که اگر مکانیسم ماشه اجرا شود، ایران میتواند از اِنپیتی خارج شود.
عراقچی: ما قطعاً واکنش نشان خواهیم داد. واکنش ما چیست؟ نمیدانم. اما واکنشی وجود خواهد داشت. اما سوال این است که در ابتدا، اگر آنها مکانیسم ماشه را فعال کنند دیگر خیلی مهم نیست زیرا اکنون به این نتیجه رسیدهایم که شورای امنیت نمیتواند از ما در برابر تجاوز و تحریمهای غیرقانونی محافظت کند. بنابراین بگذارید هر قطعنامهای که میخواهند داشته باشند. اگر اروپاییها مکانیسم ماشه را فعال کنند، خود را از هرگونه تعامل بیشتر در مذاکرات هستهای با ایران محروم کردهاند. ما دیگر با آنها صحبت نخواهیم کرد.
اندرو انگلند: آیا سفرای آنها را اخراج میکنید؟
عراقچی: نه، اما ما دیگر در خصوص مسائل هستهای با آنها مذاکره نمیکنیم.
اندرو انگلند: اگر مکانیسم ماشه را فعال کنند؟
عراقچی: بله اگر این کار را انجام دهند. چرا باید با آنها مذاکرات را ادامه دهیم؟ لذا تنها یک دلیل برای مذاکره با اروپاییها وجود دارد و آن مساله مکانیسم ماشه است. زیرا آنها نمیتوانند تحریمها را رفع یا فسخ کنند، نمیتوانند جلوی تجاوزات را بگیرند. هیچ کاری نمیتوانند انجام دهند. تنها اهرم فشاری که فکر میکنند دارند احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه است و چنانچه این کار را انجام دهند همه چیز تمام شده است و آنها دیگر هیچ نقشی در آینده مذاکرات هستهای ایران ایفا نخواهند کرد.
اندرو انگلند: اما تا زمانی که مکانیسم ماشه را فعال نکنند با آنها به مذاکره ادامه خواهید داد؟
عراقچی: دیپلماسی هرگز پایان نمییابد.
اندرو انگلند: آیا دور دیگری از مذاکرات با اروپاییها خواهید داشت؟
عراقچی: با هر طرفی که فکر کنیم مذاکره مفید و تامینکننده منافع ملی است، ادامه خواهیم داد. این به ارزیابی ما بستگی دارد. اما در مورد اروپاییها، مدام این سوال مطرح است که چه دلیلی برای مذاکره با آنها وجود دارد؟ انها نمیتوانند همانطور که گفتم تحریمها را لغو کنند، نمیتوانند هیچ کاری انجام دهند. تنها اهرم فشار که فکر میکنند دارند، احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه است و اگر این کار را انجام دهند، این بدان معناست که این پایان راه برای آنهاست. آنوقت آنها دیگر هیچ نقشی در آینده در مذاکرات هستهای ایران نخواهند داشت.
اندرو انگلند: اکنون به نوعی هم دولت ترامپ و هم تهران در گذشته اروپاییها را به حاشیه رانده بودند، همه میدانند اگر توافقی حاصل شود، اینیک توافق دوجانبه بین ایالاتمتحده و ایران خواهد بود. اما آیا احساس نمیکنید که اروپاییها اکنون برای مساعدت در متقاعد کردن ترامپ و جزئیات فنی و رسیدن به توافق، مهمتر هستند؟
عراقچی: آنها میخواهند مطمئن شوند که برنامه هستهای ایران، ازجمله غنیسازی، صلحآمیز است. ما میتوانیم در ازای لغو تحریمها، اقدامات اعتمادسازی انجام دهیم. بنابراین فکر میکنم میتوانیم به راحتی با آمریکا در این مورد به توافق برسیم، تنها چنانچه آنها بپذیرند که ایران حق غنیسازی دارد و اورانیوم را در واقع برای اعمال حق خود غنیسازی خواهد کرد. این چیزی است که من هنگام مذاکره به آقای ویتکاف گفته بودم.
اندرو انگلند: اما شما در مقاله خود گفتید که به یک پیشرفت نزدیک هستید. چگونه میتوانستید در مورد آن موضوع به موفقیت برسید؟ منظورم این است که آیا فرمولی وجود داشت؟
عراقچی: فکر میکنم در آن زمان، راهحلهایی برای رسیدن به یک توافق میانه وجود داشت.
اندرو انگلند: منظورتان کنسرسیوم هست؟
عراقچی: نمیخواهم وارد جزئیات شوم. کنسرسیوم یک ایده بود. ایدههای دیگری هم وجود دارد که میتوانستیم به توافق میانه برسیم و یک راه میانه پیدا کنیم.
اندرو انگلند: مثلاً غنیسازی ۱٪ یا چیزی شبیه به آن؟
عراقچی: منظورم از راه میانه، ۱یا ۲ درصد نیست. میدانید، غنیسازی زیر ۵ درصد برای اهداف صلحآمیز است، همه این را میدانند. ۴ یا ۴.۵ درصد یا هر چیز دیگری. در برجام ما به دلایل مختلف روی ۳.۶۷ توافق کردیم. اما زیر ۵ درصد برای اهداف صلحآمیز است. سپس ما غنیسازی ۲۰ درصد داریم که برای رآکتور تحقیقاتی خودمان، رآکتور تحقیقاتی تهران، مورد نیاز است و شما میدانید که چه کسی آن رآکتور را ساخته و تأمین کرده است.
اندرو انگلند: آمریکاییها در زمان شاه قبلی. در زمان پهلوی.
عراقچی: بله، در قبل از انقلاب آنها راکتور تحقیقاتی تهران را ساختند که با اورانیوم غنیشده ۹۰ درصد کار میکرد. آیا این را میدانستید؟
اندرو انگلند: نه.
عراقچی: اینیک راکتور تحقیقاتی بود که آمریکاییها برای ما ساختند و اورانیوم غنیشده ۹۰ درصد را برای رآکتور تحقیقاتی تهران در اختیار ما قرار دادند. بعد از انقلاب بود که خودمان این کار را انجام دادیم، ۹۰ درصد را به ۲۰ درصد کاهش دادیم و پیکربندی رآکتور را تغییر دادیم و این مساله جواب داد و در حال حاضر، این رآکتور داروهای رادیوایزوتوپ تولید میکند که برای بیش از یک میلیون ایرانی مورد نیاز است و این باید ادامه یابد.
اندرو انگلند: به همین دلیل است که شما به ۲۰ درصد نیاز دارید؟
عراقچی: بله، اینیک نیاز آشکار برای ایران است. چطور میتوانند بگویند که ایران به غنیسازی نیاز ندارد؟! ما به غنیسازی نیاز داریم، غنیسازی ۲۰ درصد برای رآکتور تحقیقاتی تهران که تأمین کننده دارو برای بیش از یک میلیون ایرانی است، لازم است. همچنین در خصوص غنیسازی کمتر از ۵ درصد، ما برای راکتورهای هستهای خودمان که در حال ساخت و طراحی هستند، به آن نیاز داریم. ما روی آن فناوری نیز در حال کار هستیم.
اندرو انگلند: آیا کنسرسیوم منطقهای را در نظر خواهید گرفت؟ آیا این هنوز یک گزینه است؟ ما معتقدیم راه درست همین است.
عراقچی: همین الان میتوانم به شما بگویم که کنسرسیوم منطقهای ایده خوبی است، اما نمیتواند جایگزین غنیسازی خودمان شود.
اندرو انگلند: پس اگر در ایران مستقر باشد، آن را میپذیرید؟
عراقچی: نکات فنی، حقوقی و مالی زیادی در مورد کنسرسیوم احتمالی در ایران وجود دارد که هنوز به آنها نپرداختهایم. البته این ایده در مذاکرات قبل از حمله مطرح شد. اما سپس به همین شکل باقی ماند زیرا همه چیز متوقف شد. اکنون مطمئن نیستم که آیا این ایده دیگر جواب میدهد یا خیر، اما در صورت لزوم آماده مذاکره در مورد آن هستیم.
اندرو انگلند: اما باید در خاک ایران باشد؟
عراقچی: البته.
اندرو انگلند: ایران همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق درآورد، سپس اعلام کرد که مایل است در هنگام سفر یک تیم فنی در مورد یک شیوه یا یک وضعیت نرمال جدید با آنها گفتگو کند. چه چیزی برای ازسرگیری همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی لازم است به طوری که به آنها اجازه دهد مثل قبل همه سایتها را بازرسی کنند؟
عراقچی: بدیهی است که وضعیت میدانی تغییر کرده است. بنابراین ما به یک شیوه جدید همکاری با آژانس نیاز داریم و آنها پذیرفتهاند و قرار است تیمی را برای مذاکره در مورد این شیوه به ایران بفرستند. این شیوه نحوه همکاری ما را در آینده تعریف میکند. این روش، البته، بر اساس قانونی خواهد بود که توسط مجلس خودمان تصویب شده و طبق آن همکاری با آژانس به شورای عالی امنیت ملی ایران سپرده شده است. بنابراین همه چیز باید از این شورا عبور کند و دلیل آن واضح است، نگرانیهای امنیتی در مورد همکاری با آژانس وجود دارد و این نگرانیها باید در نظر گرفته شوند.
اندرو انگلند: آیا نگرانیهای امنیتی در مورد درز اطلاعات یا امنیت اشخاص است؟
عراقچی: در مورد همه چیز. امنیت خودشان، امنیت ما، ایمنی مواد ما، مثلاً ایمنی تأسیسات ما، در مورد همه چیز. یک حمله نظامی به تأسیسات هستهای ثبتشده صورت گرفته است.
اندرو انگلند: اما برخی میگویند که این خود دلیل بیشتری برای آمدن بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی و بررسی واقعی میزان خسارت، هرگونه تشعشعات، و همه این موارد از نظر ایمنی هستهای و ایمنی عدم اشاعه است.
عراقچی: نه، ما فکر نمیکنیم که چنین نیازی وجود داشته باشد. ما پیش از این به شیوهای بسیار خوب با آژانس همکاری میکردیم. اما نتیجه این همکاری حمله به تأسیسات هستهای ما بود و اکنون باید قبل از ادامه همکاری با آژانس، همه اقدامات ایمنی و امنیتی را در نظر بگیریم. بنابراین بیایید منتظر بمانیم تا در خصوص شیوه همکاری بین ایران و آژانس توافق حاصل شود.
اندرو انگلند: چه زمانی در مورد آن بحث خواهد شد؟ میدانید چه زمانی به ایران سفر خواهند کرد؟
عراقچی: فکر میکنم اواسط ماه آگوست، شاید بعد از تعطیلاتشان.
اندرو انگلند: در مورد چین، رئیسجمهور ترامپ گفت که ایران میتواند به چین نفت صادر کند. از آن زمان تاکنون آیا توانستهاید نفت بیشتری به چین صادر کنید؟ یا فکر میکنید این نوعی سیاست منعطفانه از سوی ترامپ میباشد؟
عراقچی: مدت زیادی است که صادرات نفت ما تحت تحریم است، اما ما این کار را انجام دادهایم و همچنان این کار را انجام میدهیم.
اندرو انگلند: اما بسته به اینکه چقدر سختگیرانه باشد، کاهش و افزایش می یابد.
عراقچی: بله، البته. ما متخصص خوبی در خصوص زندگی با تحریمها هستیم.
اندرو انگلند: خیلی ممنون. به عنوان سؤال آخر؛ آیا جنگ تمام شده یا مرحله اول آن به اتمام رسیده است؟
عراقچی: تجاوز متوقف شده است و متقابلا حق دفاع ما نیز متوقف شده است. همین. هیچ توافق آتشبسی وجود ندارد، هیچ چیز دیگری وجود ندارد. آنها بدون هیچ شرطی تجاوز را متوقف کردند و ما نیز دفاع را متوقف کردیم. وقتی تجاوزی وجود ندارد، طبیعتاً دلیلی برای دفاع از خود وجود ندارد. بنابراین ازآنجاییکه آنها بدون هیچ شرطی درخواست توقف حملات را کردند، ما پذیرفتیم.
اندرو انگلند: فکر میکنید میتواند از سر گرفته شود؟ منظورم این است که شما نگران هستید؟ مردم در اینجا نگران به نظر می رسند.
عراقچی: همه چیز میتواند از سر گرفته شود. آنها میتوانند از سر بگیرند، ما میتوانیم از سر بگیریم. هیچ آتشبس رسمی وجود ندارد و همه چیز ممکن است و فقط ایران نیست که باید نگران و دلواپس باشد.
اندرو انگلند: بابت وقتیکه گذاشتید بسیار سپاسگزاریم و برای شما آرزوی موفقیت در مذاکرات داریم.
عراقچی: خواهش میکنم. متشکرم.
