تجزیه و تحلیل ژنومی سرطان ریه در افرادی که سابقه سیگار کشیدن ندارند، نشان داده است که شکلگیری تعداد زیادی از تومورها، ناشی از جهشهایی است که در پی فرآیندهای طبیعی بدن به وجود میآیند.
به گزارش ساینسدیلی، این مطالعات توسط یک گروه بینالمللی به رهبری محققان موسسه ملی سرطان (NCI) که بخشی از موسسه ملی سلامت (NIH) است، انجام گرفت. این مطالعات برای اولین بار به تفسیر سه زیر گروه مولکولی ایجاد کننده سرطان ریه در افراد غیرسیگاری پرداخته است.
این یافتهها به کشف راز نحوه بروز سرطان ریه در افراد غیرسیگاری کمک میکند و میتواند هدایتگر درمانهای بالینی دقیقتر باشد.
این یافتهها در روز ششم سپتامبر ۲۰۲۱ در مجلهی “Nature Genetics” منتشر شد.
دکتر “ماریا ترزا لاندی” (Maria Teresa Landi)، اپیدمولوژیست از موسسه ملی سرطان که این مطالعه را هدایت کرده، میگوید: آن چه که ما دریافتیم این است که انواع مختلفی از سرطان ریه در افراد غیر سیگاری رخ میدهد که ویژگیهای مولکولی متفاوت و فرایندهای تکاملی گوناگونی دارند. در آینده ممکن است درمانهای متفاوتی براساس این انواع پیش بگیریم.
سرطان ریه یکی از عوامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در سراسر جهان است و سالانه بیش از دو میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا میشوند. اکثر کسانی که دچار سرطان ریه میشوند سابقه مصرف سیگار دارند اما در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد مبتلایان هیچگاه سیگار نکشیدهاند. سرطان ریه در غیر سیگاریها بیشتر در زنان و در سنین پایینتر نسبت به سیگاریها رخ میدهد.
عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض دود سیگار، آلودگی هوا و آزبست و داشتن بیماری ریوی زمینهای میتواند علت بروز سرطان در برخی از غیرسیگاریها باشد اما دانشمندان هنوز علت بروز سرطان در بسیاری از این افراد را نمیدانند.
در این مطالعه بزرگ اپیدمولوژیک، محققان برای درک تغییرات ژنومی ایجاد شده در غدهها و بافت طبیعی، به توالی یابی کامل ژنوم ۲۳۲ فرد غیرسیگاری پرداختند. این افراد که عمدتا اروپایی تبار بودند به سرطان کارسینوم ریه سلول-غیرکوچک دچار شده بودند. این نوع سرطان که حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد سرطانهای ریه را تشکیل میدهد شایعترین نوع سرطان در بین افراد غیر سیگاری است.
در این افراد ۱۸۹ تومور “آدنوکارسینوما” (adenocarcinomas) که شایع ترین نوع سرطان ریه است یافت شد. همچنین ۳۶ تومور “کارسینوئید” (carcinoids) و هفت نوع تومور از انواع مختلف دیگر در این بیماران دیده شد. بیمارانی که تحت بررسی قرار داشتند هنوز درمان خود را شروع نکرده بودند.
محققان ژنوم این تومورها را برای یافتن نشانههایی از جهش که میتوانند ناشی از قرار گرفتن در معرض مواد سرطانزا یا فرآیندهای طبیعی بدن باشند بررسی کردند.
جهشها سرنخهایی از علت ایجاد سرطان در خود دارند. در حال حاضر مجموعهای از جهشهای شناخته شده وجود دارد، اگرچه علت بروز برخی از آنها مشخص نیست. در این تحقیقات محققان دریافتند که بخش زیادی از جهش ژنوم افراد غیرسیگاری که به سرطان مبتلا شده بودند با فرآیندهای طبیعی بدن ارتباط دارد.
همانطور که انتظار میرفت از آن جا که این تحقیقات حول محور بروز سرطان در افراد غیرسیگاری بود جهشهای مرتبط با مصرف سیگار در این افراد دیده نشد. این جهشها در ۶۲ بیماری که در معرض دود سیگار بودند نیز دیده نشد. با این حال دکتر لاندی خاطرنشان کرد که تعداد افراد مورد مطالعه کم بوده است و میزان قرار گرفتن این افراد در معرض دود سیگار با یکدیگر متفاوت بوده است.
دکتر لاندی میگوید: ما به نمونههای بیشتر و اطلاعات دقیقتر برای بررسی اثر قرار گرفتن در معرض دود سیگار در ایجاد سرطان ریه نیاز داریم.
بررسیهای ژنومی سه زیرگروه جدید سرطان ریه را نیز مشخص کرد که محققان براساس میزان تغییرات آنها را نامگذاری کردند. زیرگروه غالب که “پیانو” نام گرفت کمترین میزان جهش را داشت. به نظر میرسد این زیرگروه با فعالیت سلولهای پیشساز که در ساخت سلولهای جدید دخیل هستند مرتبط باشد. این نوع تومور به آرامی رشد میکند و درمان آن دشوار است زیرا عوامل مختلفی باعث بروز جهش در آن میشود.
زیرگروه بعدی “mezzo-forte” نام گرفت و دارای تغییرات کروموزومی خاص و جهش در “گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی” (EGFR) بود.
در نوع سوم که “forte” نام گرفت ژنوم به طور کامل دوبرابر شده بود. چنین جهشی به طور معمول در افراد سیگاری رخ میدهد و تومور ناشی از این جهش به سرعت رشد میکند.
دکتر لاندی میگوید: ما شروع به تشخیص زیرگروههایی کردیم که میتوان رویکردهای متفاوتی برای پیشگیری و درمان آنها پیش گرفت. برای مثال رشد آهسته نوع “پیانو” فرصت بیشتری برای درمان در اختیار پزشکان قرار میدهد و دو نوع دیگر را میتوان با نمونهبرداری تشخیص داد.
این تحقیقات در آینده بر مطالعه افراد با پیشینههای قومی و موقعیت جغرافیایی و سابقه مواجه با عوامل سرطانزا متمرکز خواهد شد.
دکتر لاندی افزود: ما در ابتدای راه درک نحوهی رشد این تومورها قرار داریم. تحقیقات ما نشان میدهد که سرطان ریه در افراد غیرسیگاری گونههای مختلفی دارد.
