مهدی زارع استاد پژوهشگاه زلزله ایران با اشاره به ارتباط گسل فیروزکوه با گسل‌های شهر تهران، اظهار کرد: گسل فیروزکوه در ۱۰۰ کیلومتری شهر تهران قرار دارد و این زون (گسل) در انتها با گسل مشا تلاقی پیدا کرده است.
تلاقی گسل فیروزکوه با گسل مشا
او ادامه داد: گسل فیروزکوه هیچ ارتباطی با گسل‌های شهر تهران و زلزله‌های بزرگ پیش‌بینی‌شده از گذشته ندارد اما اگر زلزله‌ای با قدرت بالای شش ریشتری در گسل فیروزکوه رخ دهد با اینکه  این گسل حدود ۱۰۰ کیلومتر با گسل‌های شهر تهران فاصله دارد اما لرزه‌های ناشی از این زلزله در تهران احساس می‌شود و احتمال آسیب به ساختمان‌های بلند در شهر تهران وجود دارد.
این استاد پژوهشگاه زلزله ایران تأکید کرد: زلزله‌های گسل فیروزکوه باعث فعال شدن گسل‌های شهر تهران نمی‌شود؛ هرچند این زون با گسل مشا که در شمال شرق استان تهران قرار دارد تلاقی پیدا کرده است.
زارع یادآوری کرد: در حال حاضر مردم باید ساختمان‌های خود را در برابر زلزله‌های قوی مقاوم‌سازی و ایمن کنند و آمادگی‌های لازم را در زمینه بروز این رخداد طبیعی داشته باشند.

به گزارش مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، زمین لرزه‌ای به بزرگی ۳.۲ ریشتر ساعت ۱۸:۰۵:۲۷ شهر نهاوند در استان همدان را لرزاند.

این زمین لرزه در عمق ۹ کیلومتری زمین ثبت شده است.

تاکنون گزارشی از خسارت احتمالی این زمین لرزه اعلام نشده است.

جلیل حسنی، با اشاره به وقوع زلزله‌های شدید از شب گذشته در منطقه بیرم و صحرای باغ شهرستان لارستان اظهار داشت: در این حادثه خسارت جزئی به منازل وارد شده به گونه‌ای که 50 خانه در بخش بیرم و 30 خانه در صحرای باغ آسیب دیده‌اند.

وی با بیان اینکه هیچ مشکلی در خصوص قطعی برق و آب و گاز در این نقاط وجود ندارد، گفت: تنها گردنه بالنگستان دچار ریزش و قطعی موقت مسیر شده بود که پس از چند ساعت تردد در این محور نیز بدون مشکل است.

فرماندار ویژه لارستان با بیان اینکه از ابتدای وقوع حادثه 4 اکیپ از هلال احمر به منطقه اعزام شد، افزود: امروز صبح نیز گروه‌های ارزیاب بنیاد مسکن به منطقه رفته و در حال بررسی خسارت هستند.

حسنی با بیان اینکه 3 واحد به دلیل آسیب غیرقابل سکونت شده است، بیان کرد: خسارت جانی و حتی مصدوم نیز در این حادثه رخ نداد که نشان از آمادگی مردم نسبت به وقوع زلزله و فراهم بودن زیرساخت‌هاست.

وی با بیان اینکه لارستان در مسیر زلزله است، عنوان کرد: با وجود دو لرزه شدید خسارت بسیار کم بوده است.

فرماندار ویژه لارستان درباره اسکان مردم در چادر نیز گفت: به دلیل گرمای هوا امکان اسکان در چادر نیست اما شب گذشته برخی از مردم در فضای باز به سر بردند.

صبح امروز نیز زلزله 4 ریشتری بیرم لارستان را لرزاند.

شبکه‌های لرزه‌نگاری مرکز لرزه‌نگاری کشوری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در ساعت ۰۰:۳۶ ثانیه بامداد امروز چهارشنبه ۱۴ خرداد این زمین‌لرزه را ثبت کردند.

زلزله تهران در ۹ کیلومتری دماوند، ۱۳ کیلومتری رودهن و ۱۶ کیلومتری بومهن استان تهران رخ داده است.

گسل های زلزله خیز تهران

فرخ توکلی متخصص نقشه‌برداری و ژئودزی در سازمان نقشه‌برداری کشور در گزارشی از اندازه‌گیری‌های تعیین موقعیت ماهواره‌ایی GPS و زمین لرزه‌های دماوند اظهار داشت: با توجه به زمین لرزه با بزرگاری 5.1 نوزدهم اردیبهشت ماه به نظر می‌رسد که زمین‌لرزه های بعدی هم از پس لرزه‌های زمین لرزه 19 اردیبهشت باشد که گسل مشاء عامل آن بود.

توکلی افزود: «رشته کوه البرز از شمال و جنوب با گسل‌های مهم و  بزرگی محدود شده است. در البرز مرکزی گسل‌های خزر قرار دارد و البرز شمالی در شمال با گسل مشاء و در جنوب رشته کوه قرار دارد».

تاریخ زلزله تهران زنگ خطر است!

او در ادامه بیان کرد: «داده‌های لرزه‌نگاری تاریخی نشان می‌دهد که در منطقه البرز مرکزی اطراف شهر تهران حدودا هر ۱۵۸ سال یکبار، زمین لرزه اتفاق افتاده است. آخرین زمین‌لرزه برجسته در تهران مربوط به سال ۱۸۳۰ میلادی و به بزرگی 7.2 بوده است. به نظر تعدادی از کارشناسان علوم زمین و  همچنین بر اساس آمار لرزه‌خیزی و تاریخی موجود انتظار می‌رود در دایره‌ای به مرکزیت تهران با شعاع ۱۰۰ کیلومتر هر ۲۰۰ سال یکبار زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۷ ، هر ۲۰ سال یکبار زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۶ ، هر ۲ سال یکبار زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۵ رخ بدهد».

کوتاه شدگی البرز بر اثر حرکت گسل ها

توکلی تصریح کرد: «از سال 1378 سازمان نقشه برداری کشور شبکه‌ای از ایستگاه‌های موردی و دائمی GPS  و شبکه ثقل‌سنجی را در البرز ایجاد کرده است. نتیجه اندازه گیری‌ها نشان می‌دهد که البرز شاهد کوتاه شدگی حدود  7 میلیمتر در سال است که به صورت بالاآمدگی (کوه‌زایی) و حرکت های مسطحاتی گسل‌ها خود را نشان می‌دهند. اندازه گیری‌های GPS و ثقل سنجی میزان کوه‌زایی را 3.5 میلی متر در سال  و میزان حرکت مسطحاتی در گسل مشاء حدود 2 میلیمتر در سال  جابجایی راستا لغز چپگرد برآورد می‌شود (Djamour et. Al., 2010). چون زمین به صورت یک ماده ویسکو الاستیک عمل می‌کند عمده این حرکت‌ها و جابجایی‌ها در فواصلی دورتر از گسل اتفاق می‌افتند و در بازه‌های زمانی مختلف نقاط نزدیک به گسل با زمین لرزه‌هایی جابجایی خود را با جابجایی نقاط دورتر هماهنگ می‌کنند».

شکل 1: نرخ جابجایی‌های بدست آمده از اندازه گیری‌های GPS  و مدل بندی بلوکی  (Djamour et. Al., 2010.) اعداد داخل پرانتز نرخ کوتاه شدگی گسل‌ها و اعداد روی آنها نرخ جابجایی راستا لغز گسل‌ها و علامت + برای حرکت راستگرد و علامت – برای حرکت چپگرد منظور شده است.

زلزله تهران در 19 اردیبهشت مهم بود!

این متخصص نقشه‌برداری و ژئودزی در ادامه ابراز کرد: «گسل مشا در نوزدهم اردیبهشت ماه زمین لرزه ای با بزرگای 5.1 را ثبت کرد و پس از آن چندین پس لرزه نیز به وقوع پیوست که بعضی آنها در محل وقوع قبلی اتفاق افتاده است. زمین لرزه ساعت 13:41 هفتم خرداد ماه 1399 با بزرگای 4 نیز در امامزاده هاشم نزدیک محل وقوع زمین‌لرزه با بزرگای 3.9 که در 19 اردیبهشت اتفاق افتاده، بوقوع پیوسته است. عمق این زمین لرزه 12 کیلومتر گزارش شده است. با توجه به زمین لرزه با بزرگاری 5.1 نوزدهم اردیبهشت ماه به نظر می‌رسد که زمین‌لرزه امروز هم از پس لرزه‌های زمین لرزه 19 اردیبهشت باشد که گسل مشاء عامل آن بود. با وقوع هر زمین لرزه بزرگ در عمق زمین جابجایی در گسل صورت می‌گیرد و حرکت زمین با پس لرزه‌های مختلف به شرایط طبیعی (بین لرزه‌ای) خود بر می‌گردد. پنجم خرداد ماه نیز در امتداد گسل البرز شمالی زمین لرزه ای به بزرگای 3.7 اتفاق افتاد».

شکل 2: زمین لرزه های رویداده اطراف شمال شهر دماوند با بزرگای بیش از 5/3 از 19 اردیبهشت تا 7  خردادماه 1399.

تاثیر زلزله در فعالیت آتشفشان دماوند

قله دماوند در فاصله 20 کیلومتری مرکز زمین لرزه‌های اخیر قرار دارد. برای بررسی تاثیر این زمین لرزه‌ها بروی فعالیت آتشفشان دماوند، لازم است نقاط ثقل و ایستگاه‌های GPS موجود در اطراف قله دماوند مجددا” اندازه‌گیری شوند و باتوجه به اینکه چندین میلیون نفر اطراف این قله آتشفشانی زندگی می‌کنند لازم است با ایجاد رصدخانه دائمی قله و با ایجاد حداقل دو دستگاه گیرنده تعیین موقعیت ماهواره‌ایی GNSS بر روی قله نسبت به اندازه‌گیری جابحایی‌ها اقدام نمود.

به گزارش خبر فوری، دقایقی پیش یک زلزله حدودا 4 ریشتری در تهران به وقوع پیوست. منشا این زلزله مانند لرزش دو هفته پیش، گسل مشا بوده که از دماوند شروع شده و به شمال تهران ختم می‌شود.
عبدالرضا سعادت مدیر ژئودزی و نقشه‌برداری زمینی سازمان نقشه برداری کشور گفته است: کانون این زمین لرزه در فاصله یک کیلومتری زلزله قبلی و احتمالا مسبب آن هم همان گسل مشا است.
اگرچه برخی کارشناسان گمان دارند که این لرزش پس لرزه همان لرزش قبلی است اما با این حال، برخی دیگر این لرزش‌ها را نشانه فعالیت کوه آتشفشانی دماوند می‌دانند.  این حرف تا چه حد درست است؟
آتشفشان دماوند در چه وضعیتی است؟
دماوند یک کوه آتشفشانی نیمه‌فعال است که عمدتاً در دوران چهارم زمین‌شناسی موسوم به دوران “هولوسین” تشکیل شده و اولین فوران آن حدود 1.78 میلیون سال قبل به ثبت شده است. با این وجود، حداکثر تعداد فوران آن طی 600 هزار الی 280 هزار سال قبل رخ داده است. طبق تحقیقات زمین شناسان، آخرین فوران جدی این کوه آتش فشانی حدود 7هزار و 500 سال پیش به وقوع پیوسته است و از آن سال به بعد دیگر فعالیت جدی آتشفشانی در این منطقه مشاهده نشده و به  ثبت نرسیده است.
آیا زلزله تهران به علت فعال شدن دماوند رخ داده است؟
فرخ توکلی کارشناس ژئو دزی سازمان نقشه برداری کشور درباره ارتباط زلزله تهران(زلزله دو هفته پیش) با آتشفشان دماوند اظهار کرد : یک احتمالی که در این راستا می توان در نظر گرفت فعال سازی و یا تحرکات قله  آتشفشانی دماوند است به علت آنکه منطقه ای که در آن زلزله رخ داده است فاصله چندانی با کوه دماوند نداشته است. البته  اتفاق رخ داده را می توان ناشی از حرکت گسل های سطح زمین دانست.
این کارشناس ژئو دزی در پایان بیان کرد: باتوجه به تجربه ای که در آتشفشان قله های دیگر وجود داشته معمولا در زلزله های مختلف عمق مواد مذاب با سطح قله کمتر می شود تا حادثه ی فعال سازی آتشفشان به طور قطع رخ دهد.

در همین رابطه خبرنگار خبر فوری گفتگویی را با یکی از زمین شناسان غربی داشته است. دکتر اریک کلمتی (Erik W. Klemetti) استاد دانشگاه دنیسون اوهایو آمریکا است. او از سال 2009 تا کنون در این دانشگاه تدریس می‌کرده است. زمینه تخصصی او کوههای آتشفشانی فعال در اروپا و آسیا بوده است.
مدتی پیش از دکتر کِلمِتی درباره فعالیت آتشفشانی دماوند پرسیدیم  و اینکه اولا آیا واقعا دماوند فعال شده است یا نه و در صورت منفی بودن پاسخ، چقدر احتمال دارد فعال شود؟
دکتر کلمتی در این رابطه تاکید کرد: “من  در تحقیقات و مطالعاتم هیچ چیز مشکوکی را در مورد ناآرامی و فعالیت آتشفشانی جدید در دماوند ندیده ام.  {در طول این یکی دو سال سیل‌هایی در این منطقه رخ داده اما} سیلها لزوما به علت آتشفشان به وجود نمی‌آیند. سیل می‌تواند حاصل فرونشست یا تغییر لایه های زمین باشد و لزوما از طریق فوران  آتشفشانی به وجود نمی‌آید. در واشنگتن، به دلیل ذوب شدن یخچالهای طبیعی و گرم شدن هوا سیل‌های بسیاری در اطراف کوههای راینر به وجود آمد که هیچ ربطی به فعالیتهای آتشفشانی هم نداشت. حتی یک افزایش کوچک دما و تغییر در فعالیت چشمه های گرم یا دریچه های گاز  می‌تواند یخ و برف کوهستانی را  آب کرده و منجر به سیلاب گردد و این لزوما ربطی به آتشفشان و فعال شدن آن ندارد. در حقیقت، هیچکدام از اینها نشان نمی‌دهد که آتشفشان دوباره فوران خواهد کرد.”
نشانه‌های فعال شدن آتشفشان چیست؟
دکتر کلمتی سپس به نشانه های فعال شدن  آتشفشان پرداخت و گفت: “آنچه که در آتشفشان دیده می شود، افزایش در زمین لرزه‌ها است. ایجاد ترک در زمین یکی دیگر از نشانه های آن است. خروج خاکستر و بخار از دهانه کوه و روزنه های دیگر  نشانه دیگر فعال شدن کوه آتشفشانی است. بنابراین، اگر چنین عوارض و نشانه هایی دیده شد، می‌توان نتیجه گرفت( یا احتمال داد) که کوه آتشفشانی فعال شده است.”
با وجود آنکه معلوم نیست ارتباطی بین زلزله‌های هفته‌های اخیر تهران و فعال شدن آتشفشان دماوند وجود داشته باشد، اما تکرار زمین‌لرزه در پایتخت نگاه‌ها را به قله دماوحد دوخته، قله‌ای که زمانی نماد صلابت و ایستادگی بود و حالا شاید نشانه‌ای از لرزش و ویرانی شود.