برچسب: زبان فارسی

مدیر گروه فرهنگ و ادب رادیو ایران و عضو شورای پاسداشت زبان فارسی رادیو در یادداشتی با عنوان «زبان فارسی یک «ابرزبان» است» که به مناسبت ۲۷ شهریورماه، روز شعر و ادب فارسی، نوشته، آورده است: «زبان بر اساس نیاز به وجود آمده است و ارتباط بنیادی‌ترین نیاز انسان، به عنوان موجودی هوشمند و اجتماعی بوده است. در واقع ارتباط و گفت‌وگو، مهم‌ترین دلیل وجودی پدیدار شدن زبان است، البته در کنار آن، انتقال احساس و باورها و خواسته‌ها هم در هر زبانی به نوعی وجود داشته است.

گفته می‌شود بیش از هفت‌هزار زبان در جهان وجود داشته که از این شمار، حدود صد زبان گویش‌وران پرتعدادی دارند و می‌توان آن‌ها را زبان‌های پرکاربرد دانست.

زبان انگلیسی و زبان ماندارین با بیش از یک میلیارد گویش‌ور در بالای این فهرست جای دارند و از لحاظ کمّی، گویندگان پرشماری دارند.

اما یکی دیگر از مهم‌ترین کاربردهای زبان، انتقال اندیشه و دانش است و همچنین بهره‌گیری از زبان به مثابه ابزار هنر.

تنها تعداد اندکی از زبان‌ها توانسته‌اند از دایره نیازهای نخستین فراتر بروند و احتیاجات بشر اندیشمند را مثل نیاز به اجتماع، فرهنگ، تمدن و اندیشه و هنر مطرح کنند.

به عبارت دیگر، برخی از زبان‌ها توانسته‌اند وارد سطوحی دیگر شوند و کارکرد و جایگاهی فرازبانی بیابند.

این زبان‌ها وارد سه ساحتِ اندیشه، هنر و دانش شده‌اند و توانسته‌اند نقش تمدن‌ساز بیابند و جایگاه خود را از مجموعه‌ای نشانگانی و واژگانی فراتر ببرند و فرهنگ و مدنیت بیافرینند.

از این چشم‌انداز، بنده زبان‌ها را به دو دسته کلی تقسیم می‌کنم؛ زبان و اَبَرزبان.

زبان، سامانه‌ای از نشانه‌ها، واژه‌ها و دستور خاص خود است که ارتباط و گفت‌وگو را شکل داده و احساس و باورهای یک قوم یا ملت را انتقال می‌دهد.

«ابرزبان» علاوه‌بر این تعریف، وارد فضای فرازبانی شده و دربردارنده اندیشه، دانش و هنر در ساحت فرازمانی و فرامکانی است.

در واقع ویژگی‌های «ابرزبان» را می‌توانیم چنین برشماریم: ۱. زبانی که دارای آثار متعدد ادبی، دانشی و اندیشه‌ای باشد ۲. زبانی که تاثیرگذاری جهانی داشته باشد. ۳. زبانی که یک تمدن و فرهنگ را به وجود آورده باشد. ۴. ابرزبان، یک زبانِ مادر است، یعنی مجموعه‌ای از خرده‌فرهنگ‌ها، زبان‌ها و آثار را در زیرمجموعه خود دارد.

این توانشِ فرهنگی به دلیل غنای یک زبان و گویشوران آن به دست می‌آید و زبان را به پدیده‌ای جهانی و فرازمانی بدل می‌کند.

زبان فارسی یک ابرزبان است. نمونه‌های دیگر ابرزبان‌ها، عربی، انگلیسی، آلمانی و فرانسه است.

باید گفت که ابرزبان‌ها ممکن است در برخی شاخصه‌ها پررنگ‌تر و در بعضی کم‌توان‌تر ظاهر شده باشند اما توانسته‌اند قله‌های رفیع ادبی، اندیشه‌ای و هنری را در خود جای دهند و تولیدکننده دانش باشند.

زبان فارسی یک زبان مادر است، مجموعه‌ای از زبان‌ها مثل سُغدی، تاتی، پشتو، کردی، مازنی و… در زیرمجموعه این زبان قرار می‌گیرد، بسیاری از دانشمندان از این زبان برخاسته و آثار علمی خود را در عرصه جهانی عرضه کرده‌اند. از نظر ادبی، جایگاه زبان فارسی رتبه‌ای رشک‌انگیز و والا دارد، از ۱۰ شاعر برجسته جهان، حداقل پنج تن متعلق به زبان فارسی است.

در روز شعر و ادب فارسی، زبان اندیشمندانه و شاعرانه خود را قدر بدانیم و در نگهبانی و پاسداشت آن بکوشیم.»

۵۸۵۸

گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ذیل این عنوان که «‏«لاندا» یا «لامبدا»؛ بالاخره کدام؟» آورده است: «‏«لاندا» را ما صد سال پیش از زبان فرانسه (lambda) گرفته‌ایم. املای انگلیسی‌اش هم مثل املای فرانسه آن است؛ تنها تلفظشان تفاوت دارد؛ تلفظ انگلیسی‌اش /læmdə’/ است.

‏لانْدا/ لامْبْدا یازدهمین حرفِ الفبای یونانی‌ست و کاربرد اصلی‌اش در ریاضیات ‏و فیزیک و نجوم و البته زیست‌شناسی است. املای یونانی: حرف بزرگ: Λ، کوچک: λ.

‏در دستگاه شمارشِ یونانی، مقدارِ این حرف ۳۰ است.

حرفِ هم‌سنگِ لانْدا در زبان انگلیسی L (بزرگ) یا l (کوچک) و در زبان سیریلیک Л, л است.

۵۸۵۸

گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی به مناسبت بیست‌وسوم مارس، «روز ملی پاکستان» نوشته است: ««بَسَنت» و «بهار» دو کلمه هندی و ایرانی‌اند که از یک ریشه مشتق شده‌اند.»

و در ادامه آورده است: ««بَسَنت» به‌معنی فصل بهار است که از اواسط مارس آغاز می‌شود و تا ماه مه (مِی) ادامه دارد. علاوه بر آن، نام یک سرود یا موسیقی هندی است که به‌ویژه در فصل بهار خوانده می‌شود و گردن‌بندی که از گل‌های زرد ساخته می‌شود و همچنین شکفتن گل‌های زرد (معمولاً خردل) که در شبه‌قاره فراوان می‌رویَد… . رنگ زرد رنگ طبیعت و تولد هر چیز طبیعی است. هر چیزی که به دنیا می‌آید، چه حیوان، چه انسان، چه گل و گیاه و…، در نخستین روزهای تولد خود زرد است و بعد کم‌کم رنگ می‌گیرد… . این دو کلمه میان دو ملت مشترک است و تقریبا فصل بهار نیز هم‌زمان آغاز می‌شود اما، در پاکستان، روز مشخصی برای آغاز آن نیست، ولی ماه «چَیت» از اواسط ماه مارس شروع می‌شود و همان اولین ماه سال و بهار است. معمولاً مردم در این فصل لباس زرد می‌پوشند و جشن‌های گوناگون برپا می‌کنند. (برگرفته از: شاهد چوهدری، مقاله «نوروز یا جشن بهاران در پاکستان»، در نشریه آشنا، سال اول، شماره ۴، فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۱، ص ۲۸ و ۲۹)»

۲۳ مارس ۱۹۴۰ روزی بود که قطعنامه پاکستان به منظور استقلال آن از انگلستان تصویب و پس از هفت سال در ۱۴ آگوست ۱۹۴۷ این کشور از شبه‌قاره هند جدا شد. همچنین در این روز در سال ۱۹۵۶ اولین قانون اساسی پاکستان برای انتقال از قلمرو پاکستان به جمهوری اسلامی پاکستان مصوب شد.

«درود ای همزبان!

من از بدخشانم».

غفران می‌خواند و سایه گُر می‌گرفت. من تاکنون این مایه مبهوت‌شدن و متأثر شدن ابتهاج را در برابر شعرخوانی کسی ندیده بودم. شعر شاعر بدخشان شاید از جهت هنری چندان درخشان نباشد اما روح فرهنگی و انسانی عمیقی که در سرتاسر شعر جریان دارد، چنان بر دل و جان مخاطب چنگ می‌اندازد که بی‌اختیار زبان به تحسین شاعر می‌گشاید و چونان قند مکرری است که از شنیدن‌های پی در پی آن خسته نمی‌شود. اگر همچنان در «صمیمیت سیالِ» نجوای دل‌انگیز غفران حرکت کنی، شاعر به این‌جا که می‌رسد

«مرا بشناس!

من آنم که دماغم بوی جوی مولیان دارد

و در چین جبین مادرم روح فرانک می‌تپد.

از روی و از مویش

فروهر می‌تراود، مهر می‌بارد»

ناگاه رودکی و فردوسی و خیام و مولوی در برابرت پدیدار می‌شوند و به قلمرو فرهنگ ایرانی و زبان فارسی فکر می‌کنی که روزگاری از آن سوی کوه‌های هندوکش تا سواحل دریای مدیترانه را زیر پرچم خود داشت و در هر کوی و برزنی نوای دل‌انگیز شعر فارسی طنین‌انداز محمل‌ها و محفل‌ها بود و روشنی‌بخش دل‌ها و جان‌ها. اکنون چه بر سر زبان فارسی آمده که غفران بدخشانی، این آوای برآمده از عمق جان ملتی بزرگ، خطاب به سایه این‌گونه می‌سراید؟

«تو از تهران من از کابل

من از زابل، من از سیستان

تو از مشهد، ز غزنی و هریوایم

تو از شیراز و من از بلخ می‌آیم…

نگاهم کن نگاهت گر پذیرد

برگ سیمایم ز بومسلم و سیس و بومقنّع صورتی دارد…

من ایرانم!

خراسان در تن من می‌تپد

پیوسته در رگ‌های من جاری است»

زبان فارسی، زبان ملت‌های هم‌جوار ماست که در همسایگی ما نشسته‌اند و شاهد تحلیل تدریجی این میراث بزرگ ملت‌های فارسی‌زبان شرق هستند و بر نعش این شهید عزیز نوحه‌ها سر می‌دهند. این‌که ما در سرتاسر جهان کرسی‌های فارسی‌آموزی بر پاکرده‌ایم و دل‌مان خوش است به این‌که هر سال تعدادی از استادان فارسی به اقصای عالم سفر می‌کنند و الفبای فارسی را به چند نفری آموزش دهند، خالی از لطفی نیست اما چون نیک بنگریم ما خادمان شریفی برای زبان فارسی نبوده‌ایم. نه غفران بدخشانی در این ماجرا یک فرد است و نه شعر او سرودی ساده که از سر احساسی زودگذر برآمده باشد، او فریاد استغاثه‌ یک ملت است؛ ملتی که «خراسان در تنش می‌تپد و پیوسته در رگ‌هایش جاری است». کسی چه می‌داند وضعیت زبان فارسی در بخارا و سمرقند و تاشکند و کابل و هرات چگونه است؟! چرا کسی نمی‌پرسد مگر ما در کشورهای همزبان و همسایه چه کردیم که به جای آن‌که «همزبانی با همدلی» جمع آید، آن‌ها مانع فعالیت فرهنگی ما در سال‌های اخیر شده‌اند و رایزنی فرهنگی ما را در برخی کشورها تعطیل کرده‌اند؟ از دیگر سو، چرا باید آموزش الفبای فارسی به اروپاییان و آمریکاییان، که ممکن است حداکثر تا چند سال با این زبان ارتباط‌شان را حفظ کنند، آن‌قدر مهم باشد که هر سال میلیون‌ها دلار هزینه کنیم و چشم‌مان را به روی وضعیت زبان فارسی در میان مردمی که بیخ گوش‌مان زندگی می‌کنند ببندیم؟ آیا این دلیل که همسایگان ما به زبان فارسی سخن می‌گویند، مسئولیت ما را در قبال حمایت، ترویج و گسترش زبان فارسی در کشورهای مذکور کم می‌کند؟ وقتی زبان و ادب فارسی می‌تواند عامل تقویت پیوندهای کهن ملت‌های نزدیک شود، چرا ما به افق‌های عقیمی چشم دوخته‌ایم که به گواهی شواهد و قرائن، نتیجه‌اش چندان چیز دندان‌گیری نبوده و نخواهد بود؟ بماند که آن‌چه در این میان دل هر انسان فرهنگ‌دوستی را به درد می‌آورد، وجه‌المصاحه شدن زبان فارسی در دعواهای سیاسی میان بنیاد سعدی با وزارت علوم است. هر کدام از این دو نهاد، مدعی گسترش زبان فارسی در گوشه و کنار عالم هستند اما روابط‌شان با یکدیگر رقابتی است نه رفاقتی. معلوم نیست کسانی که چنین بنیاد پرهزینه و فخیمه‌ای را بر پای کردند چه کاستی‌ای در عملکرد دفتر گسترش زبان فارسی در وزارت علوم دیدند که به جای رفع مشکلات همین دفتر و برطرف کردن کاستی‌ها و تقویت جنبه‌های مثبت آن تصمیم گرفتند خودشان بنیاد مستقلی را تأسیس کنند؟ آن‌ها چه هدفی را از این استقلال دنبال می‌کنند؟ اگر کسی از سر حوصله مصاحبه‌ها و آماردادن‌های اهالی بنیاد سعدی را دنبال کند متوجه می‌شود که چرا من می‌گویم زبان فارسی در این جدل‌ها و جدال‌های میان دو نهاد، تبدیل به گوشت قربانی شده است. در چنین شرایطی، چاره‌ای برایت نمی‌ماند جز این‌که هم‌نوا با خواجه‌ شیراز «مویه‌های غریبانه» سر دهی و با خود زمزمه کنی: «کاین همه زخم نهان هست و مجال آه نیست!». وضعیت زبان فارسی در دست مدعیان و وکیل مدافعانش بی‌اختیار داستان «عدل» صادق چوبک را به ذهن متبادر می‌کند. این قصه، با آن عنوان متناقض‌نمایش که وجه آیرونیک به آن می‌دهد، ماجرای اسبی را روایت می‌کند که در یک روز برفی پایش شکسته و خون سرخش بر روی پهنه‌ سفید برف‌ها جاری است. اسب در حال جان کندن است و جماعتی بر گرد حیوان گرد آمده‌اند و هر یک راه‌حلی برای رهایی اسب پیشنهاد می‌کنند؛ در حالی‌که یا کیف چرمی‌شان از پوست همان اسب ساخته شده یا منفعت‌شان در مرگ اسب است و یا پز روشنفکری‌شان چشم فلک را کور کرده اما کاملاً معلوم است آن‌چه برای‌شان هیچ اهمیتی ندارد، اسبِ رو به موت است. شکوه‌های غریبانه‌ غفران بدخشانی، صدای اعتراض غیرمستقیم ملتی بزرگ است به متولیان فرهنگی کشور عزیزمان ایران که چرا مدعیان گسترش و تقویت و ترویج زبان فارسی، چراغِ رو به خاموشی خانه را رها کرده‌اند و سیر در اقصای عالم می‌کنند.»

اگر نگاهی به نقشه زبان فارسی در طول تاریخ بیندازیم، با کاهش تدریجی میزان قلمروی این زبان و به‌تبع، افراد مسلط به آن طی دو سده اخیر مواجه می‌شویم؛ امری که سبب شده است گستره عظیم زبان فارسی از محدوده عراق تا چین، تنها به ایران، مناطقی از تاجیکستان و افغانستان محدود شود.

از جمله نواحی‌ای که حیات زبان فارسی در آن چند سده‌ای است که همانند سابق جریان ندارد، هندوستان است. زبان فارسی که در هندوستان بیش از هفت سده به‌عنوان زبان رسمی و علمی شناخته می‌شد، بعد از استقرار انگلستان و استعمار هندوستان از سوی این کشور، کم‌کم جای خود را به زبان انگلیسی داد؛ سرگذشتی که به‌عنوان یکی از غم‌انگیزترین موضوعات در تاریخ ایران و هند ثبت شده است.

با وجود این تاریخ و پیشینه و با وجود هزاران نسخ خطی ارزشمند و نفیس فارسی در هند، خبری از زبان فارسی در زندگی مردم نیست؛ پیوندی قطع شده است که امیدی به بهبود آن و بازگشت وضعیت سابق نمی‌رود

علیرضا قزوه، شاعر و وابسته فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی در دهلی‌نو، چندی پیش در یادداشتی وضعیت زبان فارسی در هند را «دردناک» توصیف کرد و دراین‌باره نوشت: این سال‌های آخر حکایت شعر فارسی در هند حکایت دردناکی‌ است. در سفر 10 سال پیش به هند که پنج سال رحل اقامت افکندم، چه‌بسیار در همین دهلی، فیل می‌دیدم و فیلبان! حالا فیل‌ها هم رفته‌اند از دهلی… یک سال است در این جایم و چشمم به جمال فیلی روشن نمی‌شود. همان انگشت‌شمار شاعرانی که در سفر پیش دیده بودم‌شان، هنوز هستند و گاه بی‌دل‌ودماغ شعری نجوا می‌کنند، یا بعد از چند ماه غزلکی می‌سرایند، برخی‌شان، انگار نه انگار این عرصه پهلوان می‌خواهد و چشم تهمتن سفید شد از چشم دوختن به میدانی که بنا بود در آن سهرابی بیاید و سیاوشی!…

گذشته از تأثیر عواملی چون تسلط انگلستان بر هند و تلاش استعمار پیر برای از بین بردن زبان فارسی در این کشور، دلایل دیگری نیز بر کم‌اقبالی به زبان فارسی در هند می‌توان برشمرد؛ از عدم معرفی خوب و تبلیغات مناسب دراین‌باره گرفته تا ضعف در آموزش و منابع آموزشی.

مهدی باقرخان، شاعر هندی و استاد دانشگاه است. او که از کودکی به‌واسطه سفر برخی از خویشاوندانش به ایران، با زبان فارسی آشنا شده بود، حالا پس از تحصیل در این رشته به‌زبان فارسی شعر می‌گوید. اخیراً کتاب شعر او به‌زبان فارسی با عنوان «شیراز هند» منتشر شد که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان فارسی‌زبان همراه شد.

باقرخان نیز  وضعیت زبان فارسی را نامناسب توصیف می‌کند و می‌گوید: شکی در این نیست که زبان فارسی در سال‌های گذشته آن‌طور که بایسته و شایسته‌ است، در جامعه هند مطرح نیست، این در حالی است که آگاهی و اشراف به زبان فارسی در زمانه‌ای معادل سوادآموزی و بافرهنگ بودن یک نفر در هند محسوب می‌شد اما این روزها چون از مسیر اصلی جامعه به حاشیه رفته است و به اقتصاد کشور ربط آن‌چنانی ندارد، شرایط آبرومندانه‌ای ندارد. اوضاع این زبان در هند خوب نیست.

در زمان حاضر بیش از 36 گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های سراسر هند داریم و علاوه بر این در برخی از دبیرستان‌ها نیز این زبان به‌عنوان یکی از گزینه‌های زبان‌ خارجی ارائه می‌شود؛ با وجود این، وضعیت و شرایط چندان مطلوب نیست.

وی ادامه می‌دهد: البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در مصوبه اخیر آموزش کشور، دولت هند زبان فارسی را به‌عنوان زبان کلاسیک کشور مطرح کرده است نه زبان خارجی، این نکته‌ای امیدوارکننده است، حالا باید ببینیم که چه پیش می‌آید.

مهدی باقرخان بخش دیگری از کم‌فروغی زبان فارسی در کشور هند را نتیجه کیفیت پایین آموزش این زبان و عدم معرفی درست آن می‌داند. به‌گفته او؛ عمده منابع درسی در دانشگاه‌ها متمرکز بر ادبیات کلاسیک است؛ حال آنکه ادبیات معاصر ایران نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. از نظر او؛ ادبیات دفاع مقدس از جمله نمونه‌های موفق ادبی در دوران معاصر ایران است که نمونه مشابهی برای آن نمی‌توان یافت.

او دراین‌باره بیشتر توضیح می‌دهد و اضافه می‌کند: در مجموع کیفیت آموزش زبان فارسی در مراکز رسمی هند قابل تعریف نیست. عمده کسانی که به مراکز رسمی می‌روند، بیشتر به‌دنبال دریافت مدرک تحصیلی هستند. در دانشگاه‌ها دیده‌ام که دانشجویان رویکردشان با کسانی که مثلاً برای یادگیری زبان فارسی به خانه فرهنگ می‌آیند، فرق دارد. با توجه به این مسائل، شرایط زبان فارسی در هند در شأنش نیست؛ این در حالی است که زبان فارسی، زبان شعر است و شعر همیشه در هند مشتری دارد.

در حالی که وضعیت زبان فارسی در هند چندان مطلوب نیست، گفته می‌شود اقدام دولت هند در معرفی فارسی به‌عنوان زبان کلاسیک می‌تواند نویدبخش آینده بهتری باشد.

پایگاه خبری خبر فوری (khabarfoori.com)

اگر نگاهی به نقشه زبان فارسی در طول تاریخ بیندازیم، با کاهش تدریجی میزان قلمروی این زبان و به‌تبع، افراد مسلط به آن طی دو سده اخیر مواجه می‌شویم؛ امری که سبب شده است گستره عظیم زبان فارسی از محدوده عراق تا چین، تنها به ایران، مناطقی از تاجیکستان و افغانستان محدود شود.

از جمله نواحی‌ای که حیات زبان فارسی در آن چند سده‌ای است که همانند سابق جریان ندارد، هندوستان است. زبان فارسی که در هندوستان بیش از هفت سده به‌عنوان زبان رسمی و علمی شناخته می‌شد، بعد از استقرار انگلستان و استعمار هندوستان از سوی این کشور، کم‌کم جای خود را به زبان انگلیسی داد؛ سرگذشتی که به‌عنوان یکی از غم‌انگیزترین موضوعات در تاریخ ایران و هند ثبت شده است.

با وجود این تاریخ و پیشینه و با وجود هزاران نسخ خطی ارزشمند و نفیس فارسی در هند، خبری از زبان فارسی در زندگی مردم نیست؛ پیوندی قطع شده است که امیدی به بهبود آن و بازگشت وضعیت سابق نمی‌رود

علیرضا قزوه، شاعر و وابسته فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی در دهلی‌نو، چندی پیش در یادداشتی وضعیت زبان فارسی در هند را «دردناک» توصیف کرد و دراین‌باره نوشت: این سال‌های آخر حکایت شعر فارسی در هند حکایت دردناکی‌ است. در سفر 10 سال پیش به هند که پنج سال رحل اقامت افکندم، چه‌بسیار در همین دهلی، فیل می‌دیدم و فیلبان! حالا فیل‌ها هم رفته‌اند از دهلی… یک سال است در این جایم و چشمم به جمال فیلی روشن نمی‌شود. همان انگشت‌شمار شاعرانی که در سفر پیش دیده بودم‌شان، هنوز هستند و گاه بی‌دل‌ودماغ شعری نجوا می‌کنند، یا بعد از چند ماه غزلکی می‌سرایند، برخی‌شان، انگار نه انگار این عرصه پهلوان می‌خواهد و چشم تهمتن سفید شد از چشم دوختن به میدانی که بنا بود در آن سهرابی بیاید و سیاوشی!…

گذشته از تأثیر عواملی چون تسلط انگلستان بر هند و تلاش استعمار پیر برای از بین بردن زبان فارسی در این کشور، دلایل دیگری نیز بر کم‌اقبالی به زبان فارسی در هند می‌توان برشمرد؛ از عدم معرفی خوب و تبلیغات مناسب دراین‌باره گرفته تا ضعف در آموزش و منابع آموزشی.

مهدی باقرخان، شاعر هندی و استاد دانشگاه است. او که از کودکی به‌واسطه سفر برخی از خویشاوندانش به ایران، با زبان فارسی آشنا شده بود، حالا پس از تحصیل در این رشته به‌زبان فارسی شعر می‌گوید. اخیراً کتاب شعر او به‌زبان فارسی با عنوان «شیراز هند» منتشر شد که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان فارسی‌زبان همراه شد.

باقرخان نیز  وضعیت زبان فارسی را نامناسب توصیف می‌کند و می‌گوید: شکی در این نیست که زبان فارسی در سال‌های گذشته آن‌طور که بایسته و شایسته‌ است، در جامعه هند مطرح نیست، این در حالی است که آگاهی و اشراف به زبان فارسی در زمانه‌ای معادل سوادآموزی و بافرهنگ بودن یک نفر در هند محسوب می‌شد اما این روزها چون از مسیر اصلی جامعه به حاشیه رفته است و به اقتصاد کشور ربط آن‌چنانی ندارد، شرایط آبرومندانه‌ای ندارد. اوضاع این زبان در هند خوب نیست.

در زمان حاضر بیش از 36 گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های سراسر هند داریم و علاوه بر این در برخی از دبیرستان‌ها نیز این زبان به‌عنوان یکی از گزینه‌های زبان‌ خارجی ارائه می‌شود؛ با وجود این، وضعیت و شرایط چندان مطلوب نیست.

وی ادامه می‌دهد: البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در مصوبه اخیر آموزش کشور، دولت هند زبان فارسی را به‌عنوان زبان کلاسیک کشور مطرح کرده است نه زبان خارجی، این نکته‌ای امیدوارکننده است، حالا باید ببینیم که چه پیش می‌آید.

مهدی باقرخان بخش دیگری از کم‌فروغی زبان فارسی در کشور هند را نتیجه کیفیت پایین آموزش این زبان و عدم معرفی درست آن می‌داند. به‌گفته او؛ عمده منابع درسی در دانشگاه‌ها متمرکز بر ادبیات کلاسیک است؛ حال آنکه ادبیات معاصر ایران نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. از نظر او؛ ادبیات دفاع مقدس از جمله نمونه‌های موفق ادبی در دوران معاصر ایران است که نمونه مشابهی برای آن نمی‌توان یافت.

او دراین‌باره بیشتر توضیح می‌دهد و اضافه می‌کند: در مجموع کیفیت آموزش زبان فارسی در مراکز رسمی هند قابل تعریف نیست. عمده کسانی که به مراکز رسمی می‌روند، بیشتر به‌دنبال دریافت مدرک تحصیلی هستند. در دانشگاه‌ها دیده‌ام که دانشجویان رویکردشان با کسانی که مثلاً برای یادگیری زبان فارسی به خانه فرهنگ می‌آیند، فرق دارد. با توجه به این مسائل، شرایط زبان فارسی در هند در شأنش نیست؛ این در حالی است که زبان فارسی، زبان شعر است و شعر همیشه در هند مشتری دارد.