بعد از دیدار علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، با ولادیمیر پوتین و انتقال پیام ایران به او، دونالد ترامپ از یک گفتگوی تلفنی طولانی با پوتین خبر داد. این همزمانی، گمانهزنیها درباره نقش میانجیگرانه روسیه در پرونده هستهای و تلاش برای باز کردن دریچهای جدید برای مذاکرات را دوباره قوت بخشیده است. در شرایطی که مذاکرات ایران و غرب به بنبست رسیده و پرونده به شورای امنیت بازگشته، به نظر میرسد مسکو در تلاش است تا با بهرهگیری از روابط خود با هر دو طرف، فضایی برای توافق ایجاد کند.
به گزارش پایگاه خبری رسا نشر، سفر لاریجانی به مسکو و دیدار با پوتین – که در آن پیام رهبر انقلاب به رئیس جمهور روسیه منتقل شد – و بلافاصله پس از آن، مکالمه تلفنی طولانی پوتین با ترامپ، اتفاقی ساده نیست. در این شرایط، به نظر میرسد روسیه به دنبال استفاده از نفوذ خود برای کاهش تنشها و ایجاد بستری برای گفتگوهای بعدی است. در حالی که آمریکا و اروپا بر بازگشت به برجام اصرار دارند، و ایران پیششرطهایی را مطرح کرده، نقش یک واسطه قوی میتواند به شکستن این بنبست کمک کند.
دیدار و گفتگوهایی در پسپرده
علی لاریجانی در دیدار با پوتین درباره مسائل دوجانبه، همکاریهای اقتصادی، منطقهای و بینالمللی رایزنی کرد. همزمان، کاخ سفید اعلام کرد مکالمه پوتین و ترامپ درباره موضوعات مختلف از جمله اوکراین و صدور موشکهای تامهوک به این کشور بوده است. اما با توجه به اهمیت پرونده هستهای ایران در معادلات جهانی، بعید است که این موضوع در این گفتوگوها مطرح نشده باشد.
تصویری از دیدار علی لاریجانی و ولادیمیر پوتین در مسکو، نشاندهنده اهمیت این ملاقات در سطح عالی است. این دیدار، در کنار پیامهایی که رد و بدل شده، میتواند نشانهای از تمایل روسیه برای ایفای نقش فعالتر در حل بحران هستهای باشد.
به گفته برخی منابع، روسیه و آمریکا هر دو به دنبال یافتن راه حلی برای جلوگیری از بازگشت پرونده هستهای ایران به شورای امنیت سازمان ملل هستند. در صورت طرح دوباره این موضوع در شورا، آمریکا با توجه به حق وتو، از موقعیت قویتری برخوردار خواهد بود؛ بنابراین، یافتن توافقی پیش از این مرحله برای ایران اهمیت زیادی دارد.
روسیه پیش از این نیز آمادگی خود را برای میانجیگری میان ایران و اسرائیل اعلام کرده بود. پوتین اخیراً از دریافت پیامی از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، مبنی بر عدم تمایل تلآویو به درگیری جدید با ایران خبر داد – موضوعی که از سوی عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، نیز تایید شد. به نظر میرسد مسکو در حال ایجاد بستری برای گفتگوهای غیرمستقیم میان طرفین درگیر است.
با در نظر گرفتن مجموع این تحولات، میتوان گفت که روسیه به طور همزمان سعی دارد تا از طریق کانالهای مختلف، با ایران، آمریکا و اسرائیل ارتباط برقرار کند. این تلاشها نشان میدهد که مسکو به دنبال حفظ منافع خود در منطقه و جلوگیری از تشدید تنشها است. اما سوال اصلی اینجاست که آیا این میانجیگری به نتیجه خواهد رسید؟ و آیا پوتین میتواند با استفاده از روابط خود با ترامپ، فضایی برای توافق در مورد پرونده هستهای ایران ایجاد کند؟ تنها زمان پاسخ این سوالات را خواهد داد، اما این تلاشها میتواند دریچهای جدید به سوی دیپلماسی و حل بحران بگشاید.
آیا ابتکار روسیه میتواند گره کور مذاکرات را باز کند؟ و آیا اینبار، با میانجیگری پوتین، تهران و واشینگتن میتوانند به نقطهای مشترک دست یابند؟ به نظر میرسد آینده مذاکرات هستهای، بیش از هر زمان دیگری به تعاملات قدرتهای بزرگ گره خورده است.
