بیش از ۸ ماه، پرستاران و پزشکان و همه دستاندرکاران درمانی ایران دست به گریبان با کرونا هستند ولی شاید تفاوت پزشکان و پرستاران ایرانی با همکارانشان در بسیاری نقاط جهانی در شیوه حمایت دولتها از کادر درمانی نهفته است.
چند ماه پیش بود که عالیترین مقام جمهوری اسلامی با درخواست رییسجمهوری برای برداشت یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی به منظور مقابله با ویروس کرونا در ایران موافقت کردند؛ ویروسی که این روزها دوباره و در شرایطی در شهرشهر ایران اوج گرفته و روزانه حدود ۱۰ هزار نفر را مبتلا کرده و بعضی روزها حتی تا بیش از ۴۰۰ نفر را نیز به کام مرگ میکشاند که اقتصاد ایران سختترین روزهای خود را پشت سر میگذارد. گرانی روزافزون کالاهای اساسی و تعطیلی یا از رونق افتادن بسیاری از کسبوکارها در روزهای تلخ کرونا، همه و همه سبب شده تا علاوه بر مردم، بلندپایهترین مقامات جمهوری اسلامی نیز زبان به انتقاد از عملکرد مسوولان و مشخصا دولت بگشایند. حالا به همه این مصائب، قصه پُر غصه کادر درمان را نیز اضافه کنید تا این نمایش تراژدیک به پرده اصلی و اوج درام برسد. بیش از ۸ ماه است که پرستاران و پزشکان و همه دستاندرکاران درمانی ایران همچون سایر کشورهای جهان روزانه دست به گریبان با کرونا و رکوردشکنیهایش هستند ولی شاید تفاوت پزشکان و پرستاران ایرانی با همکارانشان در بسیاری نقاط جهانی که امروز عملا سراسر درگیر کروناست، در شکل و شیوه حمایت دولتها از کادر درمانی نهفته است. وزیر بهداشت ایران در دلنوشتهها و مرثیهسراییهایش بارها و بارها از مشکلات «همکاران» خود در بیمارستانها نوشته و گفته ولی از قرار معلوم همچنان این مشکلات پابرجاست؛ چنانکه حالا رییس مجلس شورای اسلامی را نیز بر آن داشته تا طی نامهای به عالیترین مقام انتخابی ایران، از چگونگی هزینهکرد یک میلیارد دلار برداشتی از صندوق توسعه ملی طرح پرسش کند.
دوم مهرماه بود که سعید نمکی در قامت وزیر بهداشت ایران در دلنوشتهای اینستاگرمی که خطاب به سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس نوشت، از نوع مواجهه مسوولان ایرانی با ویروس کرونا انتقاد کرد و در شرایطی درباره یک میلیارد یوروی برداشت شده از صندوق توسعه ملی نوشت و تاکید کرد که ظاهرا تنها «سهم کوچکی» نصیب وزارت بهداشت شده که روابط میان قوای مجریه و مقننه باتوجه به حضور جدیترین رقبای انتخابات ریاستجمهوری ۹۶ در راس آنها و تفاوت دیدگاه فاحش میان نمایندگان و مسوولان دولتی، رو به تشنج گذاشته بود؛ تشنجی که نوشتههای وزیر بهداشت مثال هیزمی، آتش اختلافات را شعلهور ساخت و سبب شد که نمایندگان مجلس یکی پس از دیگری به نقد دولت برخیزند. آن روزها رییسجمهوری و مجموعه دولت ترجیح داد بهطور مستقیم به اظهارات وزیر بهداشت پاسخ ندهد اما عبدالناصر همتی، رییسکل بانک مرکزی در یادداشتی اینستاگرامی، غیرمستقیم به اظهارات سعید نمکی پاسخ داد و درباره چرایی تخصیص نیافتن تام و تمام مبلغ یک میلیارد دلار برداشتی از صندوق توسعه ملی به وزارت بهداشت، نوشت که «بانک مرکزی برای کنترل ترازنامه خود و مهار تورم چارهای جز مقاومت برابر خواستههایی که در جای خود شاید ضروری باشد، ندارد. اجتناب از تسعیر ریالی تخصیصهای ارزی صندوق توسعه ملی نیز در این راستا است. بیتردید کنترل نقدینگی و مهار تورم مهمترین قدم در بهبود و اصلاح کلان اقتصادی است.» نگرانیهای رییسکل بانک مرکزی از عواقب تزریق این حجم از نقدینگی به بازار ایران و آثار تورمی آن البته از دید کارشناسان اقتصادی بجا و پذیرفته بود اما سوی دیگر ماجرا، محدودیتهای وزارت بهداشت در مسیر مقابله با ویروس کرونا سبب میشد تا بسیاری از ناظران، حق را به کادر درمان و سکاندار وزارت بهداشت بدهند. جدال دولتیها اما همینجا به پایان نرسید. چندی بعد و پس از انتقادات وزیر بهداشت، سازمان برنامه و بودجه «بخش اندکی» از یک میلیارد یورو اختصاص یافته به وزارت بهداشت برای مقابله با کرونا را تقدیم این وزارتخانه کرد.
هرگز مبلغ اختصاص یافته اعلام نشد ولی از قرار معلوم آنقدر ناچیز بود که وزیر بهداشت صراحتا و در جریان یک سخنرانی از آن انتقاد کرد و گفت که آن را به دولت برگردانده تا مبادا موجبات برهم خوردن اوضاع اقتصادی ایران را فراهم آورد اقتصادی که البته بهزعم بسیاری از ناظران روز به روز در حال کوچکتر شدن است. وزیر بهداشت آن زمان گفت که «اصلا عوضی وزیر شدم و اشتباه این راه را آمدم. این راه چیزهایی میخواست که من ندارم. این کسوت داشتههای دیگری میخواست که من نداشتم. من اهل ویترینآرایی، تضرع و ننه من غریبم بازی نیستم و اهل این نیستم که وقتی کشورم در تنگنای اقتصادی و در روزهای سخت و اوج تحریمهاست، هر روز ضجه بزنم و خودم را به زمین بزنم و بگویم پول ندارم، ارز ندارم.» گفتههایی که نقطه پایان جدالهای لفظی دولتیها بود ولی فشارهای رسانههای اصولگرا از یکسو و نمایندگان اصولگرای پارلمان پس از آن، تازه آغاز شد؛ فشارهایی که ناگهان با ماجرای اختصاص ۱۲۰ میلیارد تومان به دانشگاه محل تحصیل دختر حسن روحانی چند برابر شد و شرایطی را رقم زد که دیگر توضیحات دولتیها نیز راه به جایی نمیبرد.
اقدام پارلمان
نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی وارد کارزار رقابت دولتیها شده بودند و در این میان بهترین فرصت برای محمدباقر قالیباف ایجاد شد که در نقش یک منجی ظاهر شود. او که کمیسیون بهداشت را مامور کرده بود تا هر هفته اوضاع ویروس کرونا در ایران و نیازهای وزارت بهداشت و کادر درمان را بررسی کند، به این میزان بسنده نکرد و در شرایطی نشستهای اقتصادی با وزرا برگزار کرد که علاوه بر چند نفر از نمایندگان مجلس، کنشگران رسانهای و سیاسی اصولگرا نیز یکی پس از دیگری از او حمایت میکردند. بازی رسانهای قالیباف جواب داده بود و او توانسته بود خود را به عنوان رییس قوهای فعال و روحانی را رییسجمهوری منفعل معرفی کند تا اینکه ویروس کرونا اجازه فعالیت بیشتر را از قالیباف به عنوان یکی از کاندیداهای بالقوه انتخابات ریاستجمهوری ۱۴۰۰ گرفت. او چند هفته اخیر را بیشتر با سکوت سپری کرد تا اینکه پرستاران و کادر درمان حاضر در شبکه اجتماعی توییتر در یکی، دو روز گذشته با ایجاد کارزاری از وضعیت نابسامانشان گفتند و از مسوولان دولتی و مجلسیها خواستند که حلال مشکلاتشان باشند. محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه، سعید نمکی، وزیر بهداشت و محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی ۳ مسوول بلندپایهای بودند که کادر درمان مطالبات خود را در شبکههای اجتماعی مستقیما به آنان اعلام میکردند. عدم پرداخت حقوق، خستگی، نبود تجهیزات و… تنها بخشی از مشکلاتی است که پزشکان و پرستاران در شبکههای اجتماعی به آن اشاره کردند و همین مساله دوباره به فرصتی برای قالیباف تبدیل شد تا در نقش مورد علاقهاش وارد شود؛ منجی! رییس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به توییت یکی از پرستاران که نوشته بود «لطفا با اولویت ویژه به فکر معیشت کادر درمان باشید؛ نفس کشیدن برایمان سخت شده است»، نوشت که «هفتهای نبوده که کمیسیون بهداشت پیگیر معیشت کادر درمان نباشد. چه درجلسات با وزیر بهداشت و معاونان ایشان، چه در نامه بنده به رییسجمهور این موضوع به خصوص تخصیص کامل یک میلیارد دلار صندوق توسعه ملی پیگیری شده است. امیدوارم با همدلی دولت، حل معیشت کادر درمان به نتیجه ملموس برسد.»
بهارستان و اقدامات ناکرده
نکته قابلتوجه در این میان آنکه عملا هیچ یک از نمایندگان مجلس، حداقل ۱۴ نفری که گفتوگو کردند، نهتنها از جزییات نامه رییس مجلس به رییسجمهوری درباره تخصص یک میلیارد دلار اطلاع نداشتند، بلکه برخی از آنان عملا در جریان نامه و توییت قالیباف هم نبودند. خبرگزاری خانه ملت به عنوان خبرگزاری رسمی مجلس شورای اسلامی کنار سایر رسانههای اصولگرا نیز هیچ جزییاتی از این نامه منتشر نکرده و همه و همه به انتشار توییت قالیباف اکتفا کردند. در این میان اعضای کمیسیون بهداشت بهویژه سیدمسعود خاتمی و علیاصغر باقرزاده در جریان گفتوگوی خود تاکید کردند که این کمیسیون در هفتههای گذشته بارها و بارها موضوع اختصاص یک میلیارد دلار به وزارت بهداشت را پیگیری کردند. خاتمی درباره جزییات یکی از این جلسات گفت: «در یکی از این جلسات که هم مسوولان بلندپایه وزارت بهداشت و هم مسوولان بانک مرکزی حضور داشتند، مشخص شد که تنها حدود ۴۰ درصد از مبلغ یک میلیارد دلاری اختصاص یافته برای مقابله با کرونا به وزارت بهداشت پرداخت شده است. در یکی از این جلسات آقای بذرپاش، رییس دیوان محاسبات مجلس شورای اسلامی نیز حاضر بود و قرار شد مابقی مطالبات را پرداخت کنند.» نکته قابلتوجه آنکه نمایندگان مجلس همچنان معتقدند که کارهای ناکرده بسیاری باقی مانده و وعده پیگیری مشکلات کادر درمان را میدهند. حال آنکه به زعم ناظران، تعطیل نشدن کلانشهرهایی چون تهران که بر اساس گفتههای مسوولان وزارت بهداشت به کانونی برای انتشار گستردهتر کرونا در سراسر ایران تبدیل شده، میتواند به طور روزانه بار روی دوش کادر درمان و پرستاران را افزایش دهد. آنهم در شرایطی که به نظر میرسد قالیباف مشغول شطرنج سیاسی خود با حسن روحانی است و به خوبی میداند نامهنگاریهایش، بعید است بتواند باری از دوش این قشر بردارد ولی در عوض میتواند برای او و نیمنگاهش به انتخابات ۱۴۰۰، مفید باشد.
