به گزارش خبر فوری، با جدی تر شدن بحران اوکراین و پیشروی نیروهای روسیه به قلب کیف بسیاری نگران این هستند که این بحران بر شرایط مذاکرات هسته ای ایران در وین نیز تاثیر بگذارد.
روس ها در مذاکرات جدید وین نقشی جدی داشته اند و به خصوص توییت های روزانه اولیانوف در مورد روند مثبت مذاکرات و فعالیت بیش از حدش مدتی سوژه رسانه های داخلی بود. از طرفی، در این مدت، به جز نماینده روسیه در وین، هم طرف غربی و هم مقامات ایران تاکید کرده اند که مذاکرات در مرحله پایانی خود قرار دارد و به زودی احیای برجام رسما اعلام می شود. این خبرها به حدی جدی بوده که حتی هاآرتص اسرائیل نیز اعلام کرده توافق تا چند هفته دیگر نهایی می شود و رژیم صهیونیستی نیز هیچ کاری برای توقف این توافق نمی تواند انجام دهد .
با این حال، جنگ و بحران اوکراین بسیاری را نگران کرده که روسیه ناگهان دست از مذاکرات هسته ای بردارد و یا آن شور و شوقی را که در روزهای نخست مذاکرات داشت، نداشته باشد. برخی شواهد گویای این است که نگرانی و ترس ناظران از این ماجرا بی جهت نیست. روسیه در مذاکرات جدید وین رسما میانجی و واسطه آمریکا و ایران بوده است. با افزایش تنش بین آمریکا و روسیه و اعمال تحریم های شدید واشنگتن علیه مسکو، ممکن است این روابط به سرعت تیره شده و اولیانوف دیگر نتواند به عنوان یک واسطه فعالیت کند. از طرف دیگر، ممکن است برخی استدلال کنند که روسیه قبل از حمله به اوکراین قصد داشت از نفوذش بر مساله برجام و رابطه خوب با ایران استفاده کرده و از غرب و ناتو امتیاز بگیرد اما حالا با آغاز جنگ بالعکس، دوست دارد تنش با ایران همچنان وجود داشته باشد تا کمی فشار از روی مسکو کم شود و به تهران انتقال یابد.
بسیاری معتقدند این نگاه بدبینانه است و روسیه بارها نشان داده قصد ندارد مساله مرزی با اوکراین و تنش با ناتو را با برجام خلط کند (همانطور که در بحران سال 2014 نشان داد).
به طور کلی، سه نظر و نگاه در مورد تاثیر بحران اوکراین بر برجام وجود دارد:
الف. نگاه بدبینانه ( که معتقد است روسیه دیگر علاقه ای به برجام نخواهد داشت و بحران اوکراین تاثیر به شدت منفی بر توافق هسته ای خواهد گذاشت).
ب. نگاه خوشبینانه (که معتقد است روسیه همچنان به برجام علاقه مند خواهد بود و بحران اوکراین تاثیری بر توافق هسته ای نخواهد داشت).
ج. نگاه میانی (که معتقد است همه چیز بستگی به شرایط مختلف از جمله شدت بحران اوکراین، فاصله تا توافق نهایی در وین، میزان موضوعات مورد اختلاف، اراده ی ایران و آمریکا و… دارد).
نگاه بدبینانه؛ پوتین سر ایران کلاه گذاشت
حشمت فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در دوره دهم یکی از طرفداران دیدگاه بدبینانه است. فلاحت پیشه در گفت و گو با پایگاه دیپلماسی ایرانی گفت: با خدعه روس ها تا امروز برجام و مذاکرات وین به نتیجه نرسید تا این مذاکرات به عنوان یک کارت برنده در اختیار روسیه قرار بگیرد.
فلاحت پیشه در توضیح دیدگاه خود گفت: با آغاز جنگ در اوکراین، روسیه برای موازنه سازی علاوه بر ورود به خاک اوکراین تمام برگ های دیگر من جمله پرونده مذاکرات هستهای در وین را هم در راستای منافع خود به کار خواهد گرفت تا این موازنه سازی انجام شود.
فلاحت پیشه تاکید کرد: از پنج شنبه هم که پوتین جنگ در اوکراین را آغاز کرد یقین بدانید که کرملین نگاه دیگری به مذاکرات وین خواهد داشت… در این راستا تمام توییت های اولیانوف مبنی بر اینکه به زودی توافق در وین حاصل می شود، دروغ بود.
نگاه خوشبینانه؛ مسیر وین از کیف نمیگذرد
کوروش احمدی دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل برعکس حشمت الله فلاحت پیشه از دیدگاه خوشبینانه طرفداری می کند و معتقد است بحران اوکراین تاثیری بر وین نخواهد داشت. احمدی در گفتگو با پایگاه خبری انتخاب گفت: مذاکرات برجام کانال خاص خودش را دارد و امریکا و روسیه هم چندین بار گفته اند که مشترکات و اشتراکات منافعی در مورد برجام و برنامه هسته ای ایران دارند و می خواهند در این مورد با هم همکاری کنند. کمااینکه این موضوع را لاوروف و بلینکن در حاشیه اجلاس گروه 20 و نیز در ملاقاتشان در ژنو مورد تاکید قرار دادند.
این دیپلمات ایرانی ادامه داد: به نظر نمی آید که روسیه به عنوان یکی از کشورهایی که در این مذاکرات دخالت دارد، بخواهد به خاطر بحران اوکراین مواضع خود را تغییر دهد. در مارس 2014 یعنی در شرایطی که مذاکرات برجام با جدیت در جریان بود، بحران مشابهی به شکل حمله روسیه به اوکراین رخ داد، اما تاثیر محسوسی بر مذاکرات برجام نگذاشت؛ چرا که روسیه مواضع مشخص و در مواردی اشتراک منافع مشخصی با دیگران دارد. بعلاوه، روسیه به عنوان یکی از طرفین مذاکره می داند که دو طرف اصلی در این مذاکرات ایران و آمریکا هستند و مواضع مسکو هر چه باشد، نمی تواند تاثیر تعیین کننده ای بر مذاکرات داشته باشد.
نگاه میانی؛ شرایط را بسنجید
رضا نصری، کارشناس مسائل بین الملل از نگاهی میانی سخن می گوید. او در گفت و گو با ایسنا تاکید کرد: اینکه بحران اوکراین چه تاثیری بر مذاکرات وین دارد به دو عامل بستگی دارد: یکی اینکه مذاکرات وین هماکنون در چه مرحلهای قرار دارد؟ یعنی اگر مذاکره به مراحل نهایی خود رسیده، احتمال اینکه بحران اوکراین بر آن تاثیر نگذارد بیشتر است. اما اگر هنوز مسائل جدی و زمانبری باقیمانده، احتمال اینکه طرفین غربی و روسی در بلندمدت بر سر آنها توافق کنند کمتر است. دوم اینکه بحران اوکراین چقدر عمق و شدت پیدا کند. اگر بحران اوکراین به فجایع انسانی، برخورد نظامی میان نیروهای غربی و روسی یا حادثه مهمی منجر شود، احتمال همکاری طرفین در وین کمتر خواهد شد.
نصری با بیان این که در این راستا، موضع ایران در این بحران از اهمیت خاصی برخوردار است. اظهار کرد: در واقع، به قول انگلیسی زبان ها ایران «بین یک سنگ و یک جسم سخت گیر کرده است»! نه صلاح است همسایه لجام گسیخته را برنجاند، نه با حمایت بی قید و شرط از او برای خود در حین مذاکرات هزینه بتراشد. در اصل، باید ایران موضعی اتخاذ کند که از یک سو ملاحظات متضاد روسیه و اوکراین را در نظر داشته باشد، و از سوی دیگر بر منافع راهبردی، سیاسی و اقتصادی ایران نیز لطمه نزند.
خوف و رجاء ناظران در مورد وین
آنطور که در بررسی نگاه میانی دیدیم، اکنون مذاکرات وین منتظر اتفاقات بعدی اوکراین است. در واقع، ما با خوف و رجاء در مورد آینده رو به رو هستیم. به عبارتی، اگر تنش میان غرب و روسیه در اوکراین از سطح کنترل شده فعلی خارج نشود می توان گفت ایران علاقه خواهد داشت هر چه سریعتر مساله برجام حل شود چرا که بحران اوکراین به نوعی ایران را در آستانه دستیابی به درآمدی قابل توجه قرار خواهد داد. هم اکنون قیمت نفت در حال افزایش عجیب و غریبی است و برداشته شدن تحریم های نفتی ایران، می تواند درآمد زیادی را روانه تهران کند.
اما همزمان اگر دعوای روسیه و غرب شدت گرفته و مذاکرات وین هم به سرعت به نتیجه نرسد، شرایط ممکن است تغییر کند و ادامه مذاکرات دشوار شود. بحران در سطح بالا (مثل جنگ مستقیم روسیه و غرب) به هیچ وجه به نفع مذاکرات برجامی نیست. آنطور که برخی معتقدند در چنین شرایطی روسیه ممکن است ایران هسته ای را بیشتر دوست داشته باشد چرا که می تواند آن را در جبهه متحد خود ببیند و یا حداقل تنش را از مرزهای خود دور کند.
