تلاش برای حذف تعطیلاتی که آیینی دارند که مردم به شرکت در آنها علاقه مندند، بی فایده است. اگر بتوان تعطیلاتی را حذف کرد آنهایی است که آیین ندارند…
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی از طرح جدید ساماندهی تعطیلات خبر داده و از جمله این که در این طرح تعطیلات روزهای ۱۳ فروردین (به قول ما مردم، سیزده به در و به قول ایشان و صدا و سیما روز طبیعت)، ۱۴ خرداد (سالروز ارتحال امام خمینی و اکتفا به عزای عمومی)، ۱۵ خرداد (سالروز قیام سال ۱۳۴۲ و اکتفا به عزای عمومی) و ۲۹ اسفند سالروز ملی شدن صنعت نفت ایران ، حذف و همچنین به جای پنج شنبه ها شنبه ها تعطیل می شود.
هر چند آقای سلمان خدادادی نکات بیشتری دربارۀ طرح سامان دهی تعطیلات برنشمرده اما روشن است با سه فرض یا انگاره تهیه می شود:
اول این که شمار روزهای تعطیل زیاد است و باید کم شود. دوم این که با توجه به تعطیل بودن شنبه و یکشنبه در کشورهای دیگر با تعطیلی پنج شنبه و جمعه ارتباط ما با دنیا ۴ روز قطع می شود حال آن که می توان با تعطیل کردن شنبه حداقل یک روز را با دنیا انطباق داد. تا به جای ۴ روز ۲ روز قطع باشد. فرض سوم هم این که به تعطیلات اسلامی و شیعی نمی توان دست زد. پس برویم سراغ تعطیلات ملی و سیاسی. ( ۲۹ اسفند و ۱۳ فروردین تعطیلات ملی و ۱۴ و ۱۵ خرداد تعطیلات سیاسی وانقلابی).
هر چند اطلاعات بیشتر منتشر نشده اما بر پایه همین چهار روز و شنبه به جای پنج شنبه این نکات را می توان مطرح کرد:
۱٫ تعطیلات در ایران ۴ گونه است: مذهبی اسلامی (مانند عید فطر که در کشورهای اسلامی دیگر چند روز است و برای اعراب ایران جنبۀ آیینی بیشتری دارد )، مذهبی شیعی (مانند تولد امام علی و عید غدیر که خاص ایران است و در کشورهای دیگر تعطیل نیست)، ملی یا باستانی ( مثل ۱۳ فروردین و عید نوروز که ربطی به دین و مذهب ندارد) و انقلابی یا سیاسی ( که پس از پیروزی انقلاب و استقرار جمهوری اسلامی وارد تقویم و تعطیل شده مانند ۲۲ بهمن و ۱۲ فروردین و ۱۲ و و ۱۵ خرداد همان گونه که برخی از روزهای تعطیل غیر دینی و صرفا سیاسی و حکومتی با سقوط رژیم سلطنتی به صورت طبیعی حذف شدند).
تنظیم کنندگان طرح احساس کردهاند نمی توانند سراغ تعطیلات اسلامی و شیعی بروند و به همین خاطر به دو گروه دیگر پرداخته اند. حال آن که تعطیلات مذهبی شیعی هم گاهی کم و زیاد شده اند مانند سالروز شهادت امام هشتم.
۲. تعطیل کردن یک روز مناسبتی تنها از سر احترام و تکریم نیست. بلکه به خاطر این است که در ان روز آیین هایی برگزار می شود و مردم به خاطر علاقه به شرکت در آن آیین ها نمی توانند سر کار حاضر شوند.
بنا بر این تعطیلات به دو دسته تقسیم می شود. دستۀ اول تعطیلاتی که آیین و مراسم دارند و دستۀ دوم تعطیلات رسمی اما بی مراسم. تعطیلات مراسم دار را نمی توان حذف کرد و آب در هاون کوفتن است و به همین خاطر اوج بی سلیقگی این طرح حذف تعطیلی سیزده به در است. در روزی که همۀ مردم به در و دشت می روند نمی توان گفت بروید سر کار. به همین خاطر این طرح اگر بخواهد سیزده به در را حذف کند یک طرح ضد ایرانی است و محکوم به شکست.
۳. غالب تعطیلات در ایران رنگ سوگ دارد و از این رو تعطیلات شاد و ملی را باید پاس داشت و نمی توان حذف کرد. کافی است به فهرست تعطیلات در فرانسه نگاه کنیم تا دریابیم انگیزه اصلی تعطیل کردن یک روز مشارکت مردم در یک شادی و جشن عمومی است و حالا می خواهیم سنت ریشه دار سیزده به در را حذف کنیم؟ اساسا آیا می توانید چنین کاری انجام دهید و اگر این کار را بکنید و مردم به جای کار ومدرسه به دامان طبیعت بروند خجل نخواهید شد؟
تعطیلات فرانسه از این قرار است: ششم ژانویه جشن شاهان، دوم فوریه جشن شمعدان، ۱۴ فوریه روز سن والنتین، ۱ول مارس جشن کارناوال، اول آوریل روز شوخی، ۲۱ ژوئن جشن موسیقی، ۱۴ ژوییه روز ملی فرانسه به مناسبت فتح زندان باستیل، هفتم و هشتم اکتبر شب سفید، اول نوامبر ترک مخاصمۀ جنگ اول جهانی، ۲۵ نوامبر روز سنت کاترین و ۲۵ دسامبرجشن نوئل.
روشن است که ماهیت حکومت در ایران و فرانسه متفاوت است ولی تعطیل کردن ها برای شرکت در سوگ عمومی یا جشن عمومی است و نمی توان ملی ها و انقلابی ها را حذف کرد. این تصور که تعطیلات در ایران زیاد است به خاطر لحاظ نکردن دو روز تعطیل کامل در بسیاری از کشورهاست. در حالی که در ایران اگر هم جاهایی پنج شنبه ها تعطیل باشد اما پنج شنبه مثل جمعه نیست.
۴٫ ۲۹ اسفند چه تعطیل رسمی باشد و چه نباشد از نظر مردم تعطیل است. شاهد این که هر چهار سال یک بار که اسفند سی روزه است نیز سی اسفند عملا تعطیل است. همین حالا هم خیلی ها نمی دانند ۲۹ اسفند چرا تعطیل است و به حساب نوروز می گذارند. اگر هم قرار بر اهمیت باشد چه روزی مهم تر از ملی شدن صنعت نفت؟ ۶۰ سال است سر این سفره نشسته ایم و یک روز از آن یاد نکنیم؟
۵٫ بعد از پیروزی انقلاب دبیری داشتیم که فرماندار ممسنی شده بود و مدتی غایب بود ولی برگشت. او می گفت روز ۱۲ فروردین ۵۸ مردم را در میدان شهر جمع کردم و ضمن تشکر از حضورشان در روزهای ۱۰ و ۱۱ فروردین در همه پرسی جمهوری اسلامی گفتم: از امروز جمهوری اسلامی است و بهتر است خرافه ها را کنار بگذاریم و فردا در روز ۱۳ فروردین نباید مانند قبل عمل کنیم.
آقای فرماندار سابق تعریف می کرد روز بعد همه مردم در بیرون بودند و سیزده خود را به در می کردند و انگار نه انگار که من آن نطق را کرده بودم و از این حضور و بی اعتنایی دو نکته را دریافتم: اول این که مردم انقلاب کرده اند و دوره جدیدی را شروع کرده اند اما قرار نیست تاریخ را از نو بنویسیم و گذشته را در کل نفی کنیم. دوم این که ما خدمتگزار مردم هستیم و قرار است خدمت ارایه کنیم نه این که دربارۀ علایق و سلایق آنان تصمیم بگیریم. آن فرماندار بعدتر استاندار هم شد و همان تجربه را به کار بست و بسیار موفق بود. بنا بر این دخالت در علاقه ها و فرهنگ مردم ضایع کردن وقت و اعتبار است و بهتر است نمایندگان وارد این بازی نشوند.
۶٫ ۱۳ فروردین سیزده به در است. تعبیر جعلی و مسخره « روز طبیعت» را به کار نبرید. همان «در» در «سیزده به در» به معنی دشت است. سیزده به در یعنی سیزده در دشت و دَمَن. مگر نمی گوییم در و دشت یا چه خانۀ در اندشتی؟!
۷. تعطیلی ۱۵ خرداد روی کاغذ قابل حذف است چون امام خمینی در سال ۱۳۵۸ اعلام کردند: من ۱۵ خرداد را برای همیشه عزای عمومی اعلام می کنم و همین جمله تیتر اول روزنامه ها هم شد. نگفتند برای همیشه تعطیل اعلام می کنم. اما ۱۴ خرداد چون در حرم امام برنامه اجرا می شود معلوم است که قابل حذف نیست.
منتها چون بخش قابل توجهی از جمعیت شرکت کننده در مراسم سالگرد درگذشت رهبر فقید انقلاب، از شهرستان ها و روستاهای نقاط مختلف ایران و بعضا از خارج از کشور می آیند نیاز به اسکان و پذیرایی دارند و این کار مستلزم برنامه ریزی هایی است که با توجه به تعطیل بودن دو روز انجام می شود و اگر تعطیل ۱۵ خرداد حذف شود این برنامه ها هم تحت الشعاع قرار می گیرد. خصوصا این که این تعطیلی را مردم دوست دارند. هم آنها که به حرم می روند و در برنامه ها شرکت می کنند و هم آنها که به مسافرت داخل و خارج می روند.
۸. با این اوصاف تعطیلات ملی را مردم دوست دارند و قابل حذف نیست. تعطیلات اسلامی و شیعی هم خصوصا آنها که با آیین همراه است مرد علاقه مردم و آنها که آیین ندارد نیز مورد حساسیت مراجع و بخش های مذهبی تر جامعه است. بنابراین تنها چند روز خاص می ماند که فاقد حساسیت است. مانند ۱۲ فروردین که هیچ برنامۀ خاصی اجرا نمی شود و چون به ۱۳ به در چسبیده هفته دوم فروردین را تعطیل می کند. در حالی که با حذف تعطیلی ۱۲ فروردین تعطیلات نوروز عملا کوتاه می شود. منتها به جای ۱۲ فروردین رفته اند سراغ ۱۳ به در که مردم نه تنها زیر بار نمی روند که احساس می کنند ناسیونالیسم ایرانی مورد هدف قرار گرفته و به عنوان مناسک ملی بیشتر پاس می دارند و قطعا تعطیل می کنند.
۹٫ در برخی کشورها که تعطیلات دو روز در هفته است مناسبت میان هفته را در پایان هفته و در تعطیلات برگزار می کنند. همان گونه که همین حالا در نماز جمعه ها از مناسبت های هفته یاد می شود.
۱۰٫ سه دین ابراهیمی اسلام و یهود و مسیحیت با هم مرزبندی های جدی دارند. خداوند مورد تصریح اسلام الله است (لا اله الا الله) و خدای یهود «یهوه» و خدای مسیح « پدر و پسر و روح القدس». کتاب ها هم متفاوت: قرآن، تورات و انجیل. بر این سیاق، روزهای تعطیل هم متفاوت است: جمعه، شنبه و یکشنبه. با این اوصاف تعطیل کردن شنبه شاید حساسیت هایی ایجاد کند و اگر واقعا دنبال تعطیل کردن شنبه هستند باید زمینۀ آن را آماده کنند و مهم تر از همه توضیح دهند حال که نمی توانیم تعطیلی جمعه را حذف کنیم شنبه را می توانیم اضافه یا جایگزین پنج شنبه کنیم و این امر اتفاقا نه تنها ربطی به یهود ندارد که برای حفظ جمعه و سنت اسلامی است.
موضوع این گفتار البته شنبه به جای پنج شنبه نیست. این است که سراغ تعطیلاتی بروند که آیین خاصی ندارد و اگر حذف شود اتفاق خاصی نمی افتد.
بی توجهی به علاقه های مردم یادآور وضعیت نوروز ۵۹ است که مرحوم رجایی کفیل وزارت آموزش و پرورش شده بود و هنوز وزیر نشده بود ومی خواست تعطیلات دانش آموزان را از ۱۳ روز به یک هفته کاهش دهد با این استدلال که زمان رضا شاه هم ۱۳ روز نبوده و تعطیلات رسمی عید در تقویم ۴ روز است و برای محصلین یک هفته. در سال ۵۹ اما در مدارسی که باز بود نیمی از محصلین نرفتند و آن نیم دیگر که به مدرسه می رفتند به کلاس نمی رفتند و در حیاط تجمع می کردند و شعار می دادند: تعطیلی رو کم کرده….
مهم ترین چالش دربارۀ ایام تعطیل همین تنوع است. به تعطیلات اسلامی و مشترک با دیگر کشورهای اسلامی نمی توانند دست بزنند. تعطیلات خاص مذهبی شیعی هم مورد تأکید مراجع است. می ماند دو دسته: اولی، «تعطیلات ملی و باستانی» و دومی، «سیاسی و انقلابی».
تعطیلات ملی و باستانی ۴ روز نوروز است و ۱۳ به در به اضافۀ روز ملی شدن صنعت نفت. نه نوروز قابل حذف است و نه سیزده و ۲۹ اسفند هم عملا تعطیل است. تعطیلات سیاسی و انقلابی هم از این قرار ۱۴ و ۱۵ خرداد و ۲۲ بهمن. ضمن این که سالروز درگذشت امام و برگزاری در حرم از جنبه سیاسی و انقلابی فراتر رفته و صبغۀ مذهبی هم دارد.
آیا دیواری کوتاه تر از تعطیلی سیزده پیدا نکرده اند؟ اتفاقا ایرانی ها هر تعطیلی را رها کنند این را رها نمی کنند! هیچ تعطیلی یی به تعطیلی سیزده نیست!
