برخی فعالان سیاسی و رسانهای معتقدند منافع اقتصادی یکی از مزایای محدودیت فضای مجازی است، از آنجایی که با فیلتر شبکههای اجتماعی و استفاده از فیلترشکن، هزینههای مردم برای استفاده از فضای مجازی دو برابر میشود.
حسن بیادی، فعال سیاسی و دبیر کل حزب آبادگران جوان و سعید شریعتی، فعال سیاسی و رسانهای و عضو شورای مرکز حزب اتحاد ملت ایران، در نشست نقدواندیشه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با موضوع «سیاست و فضای مجازی» به گفتوگو درباره دسترسی مردم به اینترنت پرداختند و با بیان اینکه این دسترسی، حق مردم است و نمیتوان این حق را از آنان سلب کرد، به لزوم برنامهریزی برای تبدیل تهدیدها به فرصتها تاکید کردند.
سعید شریعتی درباره محدودسازی شبکههای اجتماعی، با بیان اینکه شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام همیشه وجود دارند، گفت: این تصمیمگیران هستند که برای دسترسی جامعه ایرانی به شبکههای اجتماعی تصمیم میگیرند و باید پاسخ دهند که چرا باید خود را از این فضا محروم کنیم.
وی با تشبیه جامعه به بدن انسان و شبکههای اجتماعی به تبسنج، افزود: پدیدههای ناخوشایندی در جامعه مانند عفونت در بدن انسان وجود دارد و آزاردهنده هستند اما نباید برای رفع این ناخوشایندیها تبسنج را از بین ببریم. شبکههای اجتماعی بهترین تبسنجهای جامعه هستند. سیاستگذاران با رصد شبکههای اجتماعی و اطلاع از جامعه میتوانند با سیاستگذاریهای درست جامعه را به سمت صحیح هدایت کنند.
این فعال سیاسی به مبانی مختلف قوانین اشاره کرد و گفت: قوانین باید مبتنی بر قرارداد یک جامعه و تامینکننده منافع مردم باشد. افراد یک جامعه نسبت به امکانات آن جامعه حق مالکیت دارند. صاحبان سیگنال و امواج رادیویی مردم هستند و نمایندگان مجلس به نمایندگی از صاحبان این سیگنالها میتوانند تصمیم بگیرند که به چه صورت استفاده شود.
مردم به فضای مجازی و افزایش پهنای باند رای دادهاند
شریعتی با انتقاد از مخالفین فضای مجازی که به نمایندگی از مردم به دنبال محدودیت این فضا هستند، افزود: فضای مجازی، دیتا و سیگنال ملک شخصی نیست و دارایی ملت است و اگر قوانینی برای آن وضع شود که برای فردی حق ویژه قائل باشد مردم از این قانون تمکین نمیکنند. مردم در انتخابات گذشته به ایده گسترش فضای مجازی و افزایش پهنای باند رای بالغ به ۲۵ میلیونی دادهاند و این مسیر را انتخاب کردهاند.
وی به حمایت از پیامرسانهای داخلی اشاره کرد و گفت: پیامرسانهای داخلی باید در یک رقابت با شبکههای اجتماعی خارجی رشد کنند و با محدود کردن و بستن شبکههای اجتماعی خارجی، آنان رشدی نخواهند داشت. هماکنون هم مشکلی برای تعیین تکلیف شبکههای اجتماعی نیست، میتوانیم از مردم برای رای به مخالفت یا موافقت با شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام رفراندوم برگزار کنیم و نتایج آن هر چه بود همه تمکین کنند.
این فعال رسانهای به لزوم بررسی فرصت، تهدید، قوت و ضعف هر پدیدهای تاکید کرد و با اشاره به دیدار اعضای شورای عالی فضای مجازی در سال ۹۶ با مقام معظم رهبری، گفت: رهبری در این دیدار بر افق این فضا تاکید کردند و اشاره داشتند که در آینده در این فضا مرز و ارز یعنی دو عنصر حاکمیت ملی هر کشور از بین میرود و از هم اکنون باید برای آینده برنامهریزی کرد. با پیشرفت فضای مجازی حاکمیت ملی بازتعریف میشود و داراییها تغییر میکند.
شریعتی با بیان اینکه قدرت جدیدی ایجاد شده است، تصریح کرد: در انتخابات ۸۸، ۹۲ و ۹۶ شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و تلگرام در ایران تاثیر بسیاری داشتند و باعث تحول شدند و در انتخابات ۱۴۰۰ نیز اینستاگرام تاثیرگذار است.
این فعال سیاسی و رسانهای منافع اقتصادی و رقابت را یکی دیگر از دلایل پشت پرده محدودکنندگان فضای مجازی عنوان کرد و افزود: با فیلتر شبکههای اجتماعی و استفاده از ویپیان برای دسترسی به آنها، دیتای داخلی تبدیل به دیتای خارجی شده و هزینههای مردم برای استفاده از این فضا دو برابر میشود و با این حساب باید بررسی شود این درآمدها به سود چه افراد و شرکتهایی واریز میشود. افشاگریها در فضای مجازی باید تبدیل به شفافسازی شود، البته فضای مجازی شفاف اجازه فساد نمیدهد که کسی بخواهد آن را افشا کند.
شریعتی به نقش فضای مجازی در ایجاد کسبوکارها در مناطق محروم اشاره کرد و افزود: من شاهد هستم و از طریق گزارشهایی که توسط فعالین مدنی حزب میدهند میدانم که در دورترین نقاط روستاهای سیستان و بلوچستان دخترانی توانستهاند از طریق اینستاگرام برای صنایع دستی سوزندوزی خود از تمام نقاط کشور مشتری داشته باشند و کسبوکاری برای خود در این حوزه ایجاد کنند.
وی به نقش سنتی مردم در ساختار قدرت در گذشته اشاره کرد و گفت: هماکنون با حضور شبکههای اجتماعی و فضای مجازی مردم صاحب قدرت شدهاند و میتوانند نظرات خود را اعلام کنند و تاثیر داشته باشند. ما امروز با شهروند قدرتمند مواجه هستیم و افرادی از این موضوع راضی نیستند. دسترسی به اینترنت، حقوق مکتسبه مردم است و به همین راحتی نمیتوانیم این حق را از مردم پس بگیریم.
به جای ممنوعسازی، باید مصونسازی کرد
این فعال رسانهای برخوردها و محدودیتها را ناامیدکننده عنوان کرد و افزود: این برخوردها امید و انگیزه را بین جوانان از بین میبرد. اگر از بستن و محدود کردن تاکنون فایدهای بردیم از این به بعد هم میبریم. به جای ممنوعسازی، باید مصونسازی کرد. باید با حداکثر آزادی و حداقل ممنوعیت برای مردم دسترسی ایجاد شود و به مردم برای استفاده از این فضا آگاه و آموزش داده شود.
حسن بیادی نیز با اشاره به اینکه از برخی از عناوین تعریف درستی در جامعه نشده است، گفت: فضای مجازی، واقعا مجازی نیست بلکه حقیقی است و واقعیت دارد. همانطور که نمیتوانیم در مقابل جریان آب بایستیم، نمیتوانیم این فضا را نیز ببندیم اما درست است که این فضا باید قانونمند شود و کسی با قانونمند شدن این فضا مخالف نیست.
وی با اشاره به تجربیات گذشته در برخورد با پدیدههای جدید در کشور، گفت: در ابتدای ورود پدیدههای جدید در ابتدا برخوردهای سلبی انجام میشود، در صورتی که با تعیین حدود و مقررات میتوانیم استفاده درستی از این پدیدهها داشته باشیم. علل بیشتر این مشکلات، مدیریتهای جزیرهای است. مشکل فضای مجازی نیز مدیریت جزیرهای و نبود مدیریت یکپارچه است. ما نمیتوانیم تمام اینترنت و جهانی شدن را ببندیم، باید سیاستمداران و برنامهریزانی که همه را دشمن نمیدانند، بدون برخورد و نگاه چکشی گفتوگو کنند تا به راهحل مناسبی برسیم.
نمیتوان فضای مجازی را از مردم گرفت
این فعال سیاسی با بیان اینکه نمیتوانیم فضای مجازی را از مردم بگیریم، گفت: باید مانند سیل که در صورت مهار شدن میتواند به فرصت تبدیل شود از تهدیدهای فضای مجازی فرصت ایجاد کنیم. شبکههای اجتماعی مضرات سیاسی، اجتماعی و خانوادگی نیز دارد و باید با آموزش، تربیت و فرهنگسازی این مشکلات را کاهش دهیم. با فضای مجازی ما میتوانیم جهانی شویم و فضای مجازی ابزار جهانی شدن ما است.
بیادی به مباحث مربوط به محدود کردن شبکههای اجتماعی اشاره کرد و افزود: پشت موضوع بستن و محدود کردن شبکههای اجتماعی مباحثی دیگر مطرح است و حتی اگر ما گام دوم انقلاب اسلامی که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است را بررسی کنیم، از آن بستن فضای مجازی درنمیآید. یکی از اهداف جهانیسازی، مدیریت شیشهای و شفاف است.
وی به لزوم اصلاح ساختارهای سیاسی و شکل انتخابات با وجود فضای مجازی اشاره کرد و گفت: باید قانون بهطور یکسان برای همه اعمال شود و به خواستهها و نیازهای مردم توجه کنیم. در فضای مجازی با راهاندازی کسب وکار، مشکلات مالی بسیاری از مردم رفع شده است و اگر تخلفی هم در این فضا انجام میشود مانند فضای واقعی باید با آن برخورد شود.
