سندروم آشیانه خالی، احساس اندوهی است که والدین پس از آنکه فرزندان خانه را به قصد تحصیل یا ازدواج ترک می‌کنند به آن دچار می‌شوند. برخی والدین هیچ مشکلی با سندروم آشیانه خالی ندارند، اما خیلی‌ها به‌دنبال راهی برای مقابله با آن هستند.

تماشای بزرگ شدن بچه‌ها تا زمانی که خانه را ترک می‌کنند، یک دوره هیجان‌انگیز است. بسیاری از والدین مشتاقانه روزی را به انتظار می‌نشینند که بچه‌های‌شان بتوانند روی پای خود بایستند. ازسوی دیگر، وقتی بعد از آن همه زحمتی که برای فرزندتان می‌کشید و نیازهایش را تامین می‌کنید، می‌بینید که دیگر نیاز چندانی به شما ندارد و روی پای خود ایستاده، ممکن است احساس تهی بودن کنید. مقابله با سندروم آشیانه خالی می‌تواند مشکل‌ساز باشد، اما صرف مبارزه با این عارضه می‌تواند شما را در برداشتن گام‌های مثبت و موثر یاری کند. شما می‌توانید به روش‌های مختلف با این مشکل روبه‌رو شوید و به زمانی برگردید که فرزندتان تازه به دنیا آمده بود. در این مطلب به معرفی ۳ اقدام عملی می‌پردازیم که می‌توانید از آنها برای مبارزه با سندروم آشیانه خالی استفاده کنید.

مشکل‌تان را بپذیرید لطفا!
سندروم آشیانه خالی احساس اندوهی است که والدین پس از آنکه فرزندان خانه را به قصد تحصیل یا ازدواج ترک می‌کنند به آن دچار می‌شوند. مهم نیست چه تصمیمی برای مبارزه با سندروم آشیانه خالی دارید؛ آنچه اهمیت دارد این است که وجود این عارضه را به رسمیت بشناسید. خیلی‌ها ممکن است به شما بگویند این فقط یک تلقین است و باید با آن کنار بیایید، اما احساس رها شدن و افسردگی مرتبط با آن می‌تواند بیش از آنچه فکرش را می‌کنید واقعی باشد، بنابراین از پذیرفتن مشکل و یافتن راهی برای مبارزه با آن خجالت نکشید.

۱. محکم به همسرتان بچسبید
وقتی صاحب فرزند می‌شوید، ازدواج شما تحت‌الشعاع آن قرار می‌گیرد. میزان توجه و انرژی متقابلی که پیش از این صرف یکدیگر می‌کردید، به‌طور انحصاری بر فرزند نورسیده متمرکز می‌شود. از این رو، یکی از موثرترین گام‌هایی که می‌توانید برای مقابله با سندروم آشیانه خالی بردارید، کشف چیزهایی است که از مدت‌ها پیش چشم‌تان را به روی آنها بسته‌اید. حالا که دیگر قرار نیست پول‌های‌تان را خرج بچه‌ها کنید، بهتر است با هم قرار بگذارید، همان‌طور که در شروع زندگی مشترک خود قرار می‌گذاشتید. حتما شگفت‌زده خواهید شد، چون از زمان تولد فرزند دیگر وقت این کارها را نداشته‌اید و خیلی اوقات صرفا هم‌اتاقی بوده‌اید. اگر فکر می‌کنید بچه‌دار شدن ازدواج شما را تحت‌الشعاع خود قرار داده و بر آن تاثیر منفی گذاشته است، حالا وقت آن است که به خود برسید. در این شرایط، از وقت و انرژی کافی برای حل مشکلات برخوردارید و می‌توانید ازدواج‌تان را تحکیم کنید.

۲. سبک زندگی را عوض کنید
حالا که وقت‌تان مال خودتان است، می‌توانید علاقه‌مندی‌های پیشین خود را دنبال کنید. این کار روش خوبی برای مبارزه با سندروم آشیانه خالی خواهد بود. اگر دوست دارید، می‌توانید یک شغل جدید پیدا کرده یا فقط در چند کلاس آموزشی شرکت کنید. با این کار، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنید. ملاقات با افراد جدید نیز کمک می‌کند که یک شروع دوباره داشته باشید. روزی روزگاری، قبل از اینکه بچه‌دار شوید، حتما رویاهایی داشتید. حالا وقت آن رسیده که به رویاهای‌تان جامه عمل بپوشانید. قدردان فرصتی باشید که اکنون در‌اختیار دارید. حالا که عاقل‌تر شده‌اید، بهتر می‌توانید از فرصت‌های پیش رو استفاده کنید و تصمیمات بهتری بگیرید.

۳. تا می‌توانید سفر کنید
بیشتر افرادی که از سندروم آشیانه خالی رنج می‌برند، خود را به کل بازنشسته می‌کنند. البته تصور اینکه تا ظهر بخوابید و بعدازظهر را نیز با پوشیدن لباس خواب بگذرانید، تا چند هفته جذاب خواهد بود، اما به‌تدریج خسته‌کننده خواهد شد. نگذارید به سندروم آشیانه خالی عادت کنید. برای سفر برنامه‌ریزی کنید. به مکان‌های جدید بروید و دیدنی‌های موردعلاقه‌تان را ببینید. حالا وقت آن رسیده که زندگی رویایی خود را داشته باشید و مهم نیست بچه‌ها چه فکری می‌کنند. با این کار می‌توانید به فرزندتان یک درس بزرگ بدهید. آنها با دیدن شما می‌فهمند که زندگی در کنار تمام سختی‌هایش می‌تواند لذت‌بخش باشد.

به کارهای جدید بپردازید
اگر دوست دارید، می‌توانید یک شغل جدید پیدا کرده یا فقط در چند کلاس آموزشی یا ورزشی شرکت کنید. با این کار، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنید. ملاقات با افراد جدید نیز کمک می‌کند یک شروع دوباره داشته باشید. روزی روزگاری، قبل از اینکه بچه‌دار شوید، حتما رویاهایی داشتید. حالا وقت آن رسیده که به رویاهای‌تان جامه عمل بپوشانید. قدردان فرصتی باشید که اکنون در‌اختیار دارید.

ازدواج، یکی از سنت‌های دیرینه‌ای که دین مبین اسلام بار‌ها به اهمیت آن اشاره کرده است، امّا این روزها شاهد وجود آداب و رسوم دست و پاگیری بر سرِ راه این سنت پیغمبر هستیم که باعث شده جوانان به دلایل مختلفی از انجام آن سر باز بزنند.

یکی از موضوعاتی که مانع ازدواج جوانان شده است، تفاوت سنی دختر و پسر به ویژه بزرگ‌تر بودن دختر است؛ معیاری که برای اغلب خانواده‌ها, اصل تشکیل زندگی شده و اهمیت آن به حدی است که حتی با وجود هم کفو بودن یا تفاهم داشتن دو طرف، مخالفت جدّی برخی از خانواده‌ها را به همراه دارد و علامت سوال‌های زیادی را برای آن‌ها به وجود آورده است.

اگرچه اغلب کارشناسان حوزه‌های روانشناسی، جامعه شناسی و مذهبی در خصوص تفاوت سنی دختران و پسران دیدگاه‌های مختلفی دارند، امّا آن چه که در نهایت موجب اجماع نظر نهایی آن‌ها شده اهمیت ازدواج و توجه به معیار‌های مهم‌تر است تا حاشیه‌ها باعث دور شدن از متن نشوند.

در این میان جوانانی هستند که برای ساختن یک سقف مشترک انتظار می‌کِشند و از مخالفت خانواده‌های خود صرفا به دلیل بزرگ‌تر بودن دختر از پسر گلایه می‌کنند؛ به طوری که احسان ۳۰ ساله به عنوان یکی از هزاران جوانان دم بخت، عمده دلیل ازدواج نکردن خود تا این سن را فارغ از مشکلات اقتصادی، مخالفت خانواده‌اش عنوان کرد.

مهرداد ثابت، روانشناس اظهار کرد: ایران در سال ۱۴۳۰, ۲۴ میلیون جمعیت سالمند خواهد داشت که کاهش رغبت به ازدواج و بچه دار شدن، یکی از تهدید‌های جدی است و این موضوع نشان از وضعیت نگران کننده هرم جمعیتی می‌دهد تا جایی که ممکن است پنجره جمعیتی بسته شود.

وی با اشاره به موانع ازدواج جوانان بیان کرد: بحران‌های اقتصادی، اشتغال و… دست و پای جوانان را بسته و آن‌ها جسارت تشکیل خانواده را از دست داده اند و در نتیجه فرزندآوری هم کم شده است، البته ناگفته نماند که بی بچگی یا داشتن تعداد کم فرزند برای برخی از خانواده‌ها حتی با وجود داشتن وضعیت خوب اقتصادی به یک ارزش اجتماعی تبدیل شده است، چراکه داشتن خانواده کوچک را از الزامات زندگی مدرن می‌دانند.

این روانشناس تصریح کرد: در این دوره زمانی، بحران جمعیتی ممکن است بسیاری از مناسبات اجتماعی و فرهنگی کشور را به هم بریزد و باید توجه کرد که اگر دختر و پسر رشد فکری مناسبی برای تشکیل زندگی مشترک دارند نباید ازدواج خود را صرفا به بهانه تفاوت سنی به تأخیر بیندازند، هر چند که ازدواج با فاصله سنی کم ممکن است به دلیل انطباق با هنجار‌های اجتماعی، رضایت بیشتری را به دنبال داشته باشد.

وی ادامه داد: یک سوال که برای بسیاری از افراد مطرح می‌شود این است که چرا میزان دختران مجرد دهه شصتی تا این حد بالاست؟! که این موضوع یک دلیل ساده دارد و آن هم این است که پسران معمولا با دختران کم سن و سال‌تر از خودشان ازدواج می‌کنند. یعنی به همان نسبت که دختران دهه شصتی با تجرد و افزایش سن ازدواج بیشتری روبرو هستند، دختران دهه هفتادی امکان ازدواج بیشتری دارند.

این روانشناس افزود: معمولا پسران یک دهه با دختران دهه قبلی خود ازدواج می‌کنند. به طور مثال؛ به دلیل اینکه پسران دهه ۵۰ کم بوده اند، تقاضا برای ازدواج با دختران دهه شصتی هم کم بوده است که به این امر مضیقه ازدواج می‌گویند و در بالا بردن آمار تجرد قطعی دختران در دو دهه ۸۰ و ۹۰ بسیار تأثیرگذار بوده است.

ثابت خاطرنشان کرد: با این تفاسیر، اگر پسران برای ازدواج با دخترانی با فاصله سنی ۵ یا ۶ سال کوچک‌تر از خود اصرار داشته باشند، بسیاری از دختران فرصت ازدواج را از دست خواهند داد، اما اگر پسران مجرد با دخترانی با فاصله سنی ۲ تا ۴ سال کوچک‌تر از خود ازدواج کنند، قریب به اتفاق دختران و پسران از نعمت ازدواج بهره‌مند خواهند شد.

وی بیان کرد: بر اساس نتایج سرشماری نفوس و مسکن در سال ۹۵ که از سوی مرکز آمار ایران منتشر شده است، میانگین سن زنان در نخستین ازدواج در نقاط شهری و روستایی به ترتیب ۲۳.۴ و ۲۲ سال و میانگین سن در نخستین ازدواج مردان در کل نقاط شهری ۲۷.۸ و در نقاط روستایی ۲۶.۵ سال محاسبه شده است.

این روانشناس تاکید کرد: این شاخص در نقاط شهری همواره از نقاط روستایی بیشتر و همچنین میانگین سن مردان برای نخستین ازدواج خود همواره از میانگین سن زنان در نخستین ازدواج در بخش‌های شهری و روستایی بالاتر بوده است. از این رو، به نظر می‌رسد جامعه ایرانی ۴ سال تفاوت سنی را به عنوان یک عرف پذیرفته باشد.

ثابت تصریح کرد: آمار طلاق در کشور نیز بیانگر این است که ازدواج همسالان با افرادی با فاصله سنی اندک، ازدواج‌های موفقی بوده است، به طوری که این آمار‌ها نشان می‌دهند بیشترین نسبت ازدواج به طلاق، بین زوجین هم سن و سال اتفاق افتاده است. یعنی بیشترین ازدواج و کمترین میزان طلاق مختص زوجینی بوده که هم سن و سال و همچنین در میان زوجینی بوده که پسر یک یا دو سال از دختر بزرگ‌تر بوده است.

وی در رابطه با بزرگ‌تر بودن دختر از پسر در موضوع ازدواج گفت: به نظر می‌رسد اختلاف سنی بیش از آن که واقعیت داشته باشد، مورد توجه قرار گرفته است، در حالی که واقعیت‌های آماری نقش عوامل دیگری را در موفقیت ازدواج دخیل می‌دانند.

این روانشناس افزود: بحران جمعیتی باید به عنوان یک تهدید جدی مورد توجه قرار گیرد و به یک مساله ملی تبدیل و اهمیت آن تبیین شود و دولت نیز نقش موثرتری در این موضوع مهم ایفا کند، البته جوانان هم با مشورت از تجارب دیگران در زندگی، مشاوره قبل از ازدواج و بررسی تمامی جوانب شخصیتی به این مهم توجه کنند.

در ادامه حجت الاسلام و المسلمین محمّدعلی شمس، کارشناس مذهبی و مسائل خانواده در گفت‌وگو یا خبرنگار ، در رابطه با مساله بزرگتر بودن دختر از پسر برای ازدواج از دیدگاه شرعی و دینی اظهار کرد: اسلام در این خصوص هیچ نوع حکمی نداده است، چرا که به طور کلی مبنای دین ما برای ازدواج، کفویت است،  بدین معنا که زن و شوهر باید با یکدیگر هم کفو باشند.

وی تصریح کرد: از دیدگاه دین مبین اسلام، منظور از کفو همان ایمان است. یعنی دختر و پسر جوانی که قصد ازدواج با یکدیگر را دارند باید از لحاظ ایمانی با یکدیگر هم کفو باشند، چراکه ایمان، ملاک مهمی برای ازدواج است.

این کارشناس مذهبی، از تفاوت‌های سنی و مساله بزرگتر بودن دختر از پسر به عنوان یک مساله اجتماعی یاد کرد و گفت: اسلام در امر ازدواج، هیچ گونه محدودیت‌ها و موانعی را برای جوانان قرار نداده است و حکمی مبنی بر اینکه چون دختری از پسری بزرگ‌تر است پس نباید با یکدیگر ازدواج کنند ارائه نداده است، چرا که این موضوع باعث محدود کردن آزادی اشخاص در امر مهم ازدواج می‌شود.

وی ادامه داد: در حقیقت، موضوع تفاوت سنی و بزرگ‌تر بودن دختر از پسر، یکی از موارد اجتماعی است که هر فردی با سلیقه و معیار خود با آن روبرو شده و در نهایت انتخاب می‌کند و این موضوع از لحاظ اسلام هرگز مذمت نشده است و افراد برای ازدواج خود باید بر اساس هم کفو بودن، دارا بودن صلاحیت‌های لازم، تفاهم‌ها و ملاک‌های مهمی که در دین مورد اهمیت قرار گرفته است، تصمیم لازم را بگیرند.

شمس افزود: ممکن است انتخاب پسر جوانی، دختری باشد که اگرچه این دختر از او بزرگ‌تر است، اما تمامی ملاک‌های یک همسر شایسته و باایمان از نظر او را داشته باشد که در این شرایط نمی‌توان صرفا به دلیل اینکه دختر جوان از او بزرگ‌تر است، از ازدواج آن‌ها ممانعت و این نوع ازدواج را رد کرد.

این کارشناس مذهبی تأکید کرد که این نوع ازدواج‌ها از لحاظ شرعی جایز هستند و موضوع اجتماعی این قضیه است که شاید باعث شود برخی از افراد برایشان مهم و اولویت باشد که دختر حتما باید از پسر کوچک‌تر باشد، اما در نهایت، مهم‌ترین مسئله، معیار‌های مهمی چون هم کفو بودن و ایمان، اخلاق و شایستگی دختر و پسر در امر ازدواج است که می‌تواند زندگی شیرین و آینده روشن و موفقی را برای هر دوی آن‌ها رقم بزند.