تربیت فرزند، دغدغه بسیاری از والدین است؛ اما فراتر از آموزش مهارتها و انتقال ارزشها، پرورش نسلی با اعتماد به نفس، شجاعت و استقلال، نقشی حیاتی در شکلگیری آیندهی آنها دارد. کودکان با ذات منحصر به فردی به دنیا میآیند و مقایسه آنها با دیگران، نه تنها کمکی نمیکند، بلکه میتواند به آنها آسیب برساند. در این مسیر، شناخت توانمندیهای کودک و ایجاد بستری برای شکوفایی آنها، از مهمترین وظایف والدین است.
تربیت فرزند، یکی از مسائل مهم و مورد توجه والدین است. قبل از هر چیز باید این را بدانیم که کودک لوح سفیدی نیست که ما به عنوان والدین بتوانیم هرآن چه میخواهیم بر آن نقش بزنیم. هر کودک با ذخیرهای از ژنها و خلق و خوی مخصوص خود به دنیا میآید و این باعث میشود هیچ گاه دو کودک مشابه هم نباشند.
این وظیفه والدین است که توانمندیها و ظرفیتهای کودک خود را تشخیص دهند و فرزندشان را فقط با خودش مقایسه کنند نه با هیچ کودک دیگری. با این حال برای داشتن کودکی شجاع و مستقل، بدون وابستگی غیرضروری به خانواده که بتواند از پس کارهای خود برآید، باید اعتماد به نفس او را تقویت کرد. در ادامه نکاتی در همین خصوص بیان میشود.
بی قید و شرط عشق بورزید
زمانی که کودکتان را صرفنظر از مشکلات، ضعفها، اخلاق و توانمندیهایش بپذیرید، به او بیشترین کمک را کردهاید. اعتماد به نفس کودک در عشق بی قید و شرط شکوفا میشود، اینکه او را با وجود خطاها و اشتباهاتش دوست داشته باشید و کودک متوجه این احساس بشود. اجازه بدهید فرزندتان عشق شما را حس کند. او را در آغوش بگیرید، ببوسید و فراموش نکنید به او بگویید که چقدر دوستش دارید. هنگامی که مرتکب اشتباه یا خطایی میشود، مراقب باشید تذکرتان درباره رفتار اشتباهش باشد نه خود کودک. این مسئله کمک زیادی به افزایش اعتماد به نفس کودکتان خواهد کرد.
الگوی مثبتی برایش باشید
اگر مایلید فرزندی شجاع و با اعتماد به نفس داشته باشید، قبل از هر چیز باید رفتارهایتان با اعتماد به نفس باشد. به یاد داشته باشید کودکان از رفتارهای ما میآموزند نه گفتارهای ما؛ بنابراین در بسیاری از تصمیمهای روزانهتان به خصوص آنهایی که در حضور فرزندتان گرفته میشود، به این موضوع توجه کنید.
فعالانه به او گوش کنید
زمانهایی را به گوش دادن به صحبتهای فرزندتان اختصاص دهید. زمانی که نیاز دارد تا با شما گفتگو کند، به طور کامل به او گوش دهید. به کودکتان کمک کنید تا احساساتش را ببیند و برایشان نام بگذارد. با پذیرفتن بدون قضاوت احساساتش به احساسات او اعتبار ببخشید و نشان دهید برای چیزی که میخواهد بگوید ارزش قائل هستید. کودک نیاز دارد احساس کند افکار، احساسات، نظرات و خواستههایش مهم هستند.
به او اجازه اشتباه کردن بدهید
کودکان نیز مانند بزرگ سالان امکان دارد اشتباه بکنند. بخش مهمی از شکلگیری اعتماد به نفس کودکان به انتخابهای مستقل آنان بستگی دارد. حتی اگر این انتخابها درست و به جا نباشند. مطمئن باشید بعد از چند بار، انتخابهایش بهتر خواهد شد و تا زمانی که خطری جدی او را تهدید نمیکند، بگذارید تا خودش عواقب تصمیمهایش را بچشد.
محدودیتها را به او آموزش دهید
کودکتان را با دنیای واقعی آشنا کنید. در دنیای واقعی همه ما با محدودیتهایی در هر حوزه از زندگیمان سر و کار داریم. چند قانون منطقی و منصفانه برای کودک خود وضع کنید و در اجرای آنها کوتاه نیایید و سختگیرانه پیگیر اجرایی شدن شان باشید. فرضا اگر برای دوچرخهسواری قانون گذاشتن کلاه ایمنی را دارید، اجازه ندهید بدون کلاه دوچرخهسواری کند، چون در دنیای واقعی احتمال آسیب دیدن وجود دارد. کودک وقتی دریابد که قوانین وضع شده محلی برای چانه زدن ندارد، احساس امنیت بیشتری میکند و به زودی خود را با آنها وفق میدهد. نکته مهم این که بکوشید با ثبات، واضح و منصف باشید.
بگذارید خطر کند
به فرزندتان بیاموزید که حتی اگر به نتیجه دلخواهش نرسید، اینکه راه مورد علاقهاش را انتخاب کرده و برای رسیدن به آن تلاش کرده، ارزشمند است. به او بیاموزید افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند هم ممکن است اشتباه کنند و این هیچ اشکالی ندارد. به عبارتی بگذارید گاهی خطر کند و تصمیمهای چالش برانگیز بگیرد.
کمال گرا نباشید
کمالگرایی یکی از بزرگترین موانع برای شروع هر کاری است. افراد کمالگرا آن قدر نگران نتیجه بی عیب و نقص هستند که ترجیح میدهند هیچ کاری نکنند تا مرتکب اشتباهی هم نشوند. برای اینکه فرزندتان را از آسیب کمال گرایی مصون بدارید، ابتدا باید خودتان کمال گرایی را کنار بگذارید و سپس مراقب باشید این تفکر، روی ارتباطتان با کودک تاثیر نگذارد.
به او حق انتخاب بدهید
به فرزندتان برحسب سنش حق انتخاب در امور مربوط به خودش را بدهید. فرضا با گذاشتن چند گزینه اجازه دهید تا لباسهایش را خودش انتخاب کند. اینکه کودک شما گاهی خلاف سلیقه شما لباس بپوشد، خیلی بهتر از آن است که همواره مطابق میل شما باشد. همچنین اجازه بدهید او برای حل مشکلاتش تلاش کند.
فرزندتان با حل مشکلاتش، اعتماد به نفسش تقویت میشود و به توانمندیهایش پی میبرد بنابراین برای آسایش خودتان سعی نکنید همه کارها و مشکلاتش را خودتان حل کنید.
بی قید و شرط عشق بورزید
زمانی که کودکتان را صرفنظر از مشکلات، ضعفها، اخلاق و توانمندیهایش بپذیرید، به او بیشترین کمک را کردهاید. اعتماد به نفس کودک در عشق بی قید و شرط شکوفا میشود، اینکه او را با وجود خطاها و اشتباهاتش دوست داشته باشید و کودک متوجه این احساس بشود. اجازه بدهید فرزندتان عشق شما را حس کند. او را در آغوش بگیرید، ببوسید و فراموش نکنید به او بگویید که چقدر دوستش دارید. هنگامی که مرتکب اشتباه یا خطایی میشود، مراقب باشید تذکرتان درباره رفتار اشتباهش باشد نه خود کودک. این مسئله کمک زیادی به افزایش اعتماد به نفس کودکتان خواهد کرد.
الگوی مثبتی برایش باشید
اگر مایلید فرزندی شجاع و با اعتماد به نفس داشته باشید، قبل از هر چیز باید رفتارهایتان با اعتماد به نفس باشد. به یاد داشته باشید کودکان از رفتارهای ما میآموزند نه گفتارهای ما؛ بنابراین در بسیاری از تصمیمهای روزانهتان به خصوص آنهایی که در حضور فرزندتان گرفته میشود، به این موضوع توجه کنید.
فعالانه به او گوش کنید
زمانهایی را به گوش دادن به صحبتهای فرزندتان اختصاص دهید. زمانی که نیاز دارد تا با شما گفتگو کند، به طور کامل به او گوش دهید. به کودکتان کمک کنید تا احساساتش را ببیند و برایشان نام بگذارد. با پذیرفتن بدون قضاوت احساساتش به احساسات او اعتبار ببخشید و نشان دهید برای چیزی که میخواهد بگوید ارزش قائل هستید. کودک نیاز دارد احساس کند افکار، احساسات، نظرات و خواستههایش مهم هستند.
به او اجازه اشتباه کردن بدهید
کودکان نیز مانند بزرگ سالان امکان دارد اشتباه بکنند. بخش مهمی از شکلگیری اعتماد به نفس کودکان به انتخابهای مستقل آنان بستگی دارد. حتی اگر این انتخابها درست و به جا نباشند. مطمئن باشید بعد از چند بار، انتخابهایش بهتر خواهد شد و تا زمانی که خطری جدی او را تهدید نمیکند، بگذارید تا خودش عواقب تصمیمهایش را بچشد.
محدودیتها را به او آموزش دهید
کودکتان را با دنیای واقعی آشنا کنید. در دنیای واقعی همه ما با محدودیتهایی در هر حوزه از زندگیمان سر و کار داریم. چند قانون منطقی و منصفانه برای کودک خود وضع کنید و در اجرای آنها کوتاه نیایید و سختگیرانه پیگیر اجرایی شدن شان باشید. فرضا اگر برای دوچرخهسواری قانون گذاشتن کلاه ایمنی را دارید، اجازه ندهید بدون کلاه دوچرخهسواری کند، چون در دنیای واقعی احتمال آسیب دیدن وجود دارد. کودک وقتی دریابد که قوانین وضع شده محلی برای چانه زدن ندارد، احساس امنیت بیشتری میکند و به زودی خود را با آنها وفق میدهد. نکته مهم این که بکوشید با ثبات، واضح و منصف باشید.
بگذارید خطر کند
به فرزندتان بیاموزید که حتی اگر به نتیجه دلخواهش نرسید، اینکه راه مورد علاقهاش را انتخاب کرده و برای رسیدن به آن تلاش کرده، ارزشمند است. به او بیاموزید افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند هم ممکن است اشتباه کنند و این هیچ اشکالی ندارد. به عبارتی بگذارید گاهی خطر کند و تصمیمهای چالش برانگیز بگیرد.
کمال گرا نباشید
کمالگرایی یکی از بزرگترین موانع برای شروع هر کاری است. افراد کمالگرا آن قدر نگران نتیجه بی عیب و نقص هستند که ترجیح میدهند هیچ کاری نکنند تا مرتکب اشتباهی هم نشوند. برای اینکه فرزندتان را از آسیب کمال گرایی مصون بدارید، ابتدا باید خودتان کمال گرایی را کنار بگذارید و سپس مراقب باشید این تفکر، روی ارتباطتان با کودک تاثیر نگذارد.
به او حق انتخاب بدهید
به فرزندتان برحسب سنش حق انتخاب در امور مربوط به خودش را بدهید. فرضا با گذاشتن چند گزینه اجازه دهید تا لباسهایش را خودش انتخاب کند. اینکه کودک شما گاهی خلاف سلیقه شما لباس بپوشد، خیلی بهتر از آن است که همواره مطابق میل شما باشد. همچنین اجازه بدهید او برای حل مشکلاتش تلاش کند.
فرزندتان با حل مشکلاتش، اعتماد به نفسش تقویت میشود و به توانمندیهایش پی میبرد بنابراین برای آسایش خودتان سعی نکنید همه کارها و مشکلاتش را خودتان حل کنید.
قیمت لحظه ای طلا، سکه و ارز
در نهایت، به یاد داشته باشیم که تربیت فرزند، فرآیندی پیچیده و چندوجهی است. هیچ فرمول جادویی برای داشتن فرزندانی موفق و خوشبخت وجود ندارد. اما با درک عمیق نیازهای کودک، تقویت اعتماد به نفس او و ایجاد فضایی امن و صمیمی برای رشد و شکوفایی، میتوانیم گامی موثر در جهت آیندهای بهتر برای آنها برداریم. آیا ما به عنوان والدین، آنقدر که باید به توانمندیهای منحصر به فرد فرزندانمان توجه میکنیم؟
