وضعیت فعلی قیمتها
بخش خوراکیها بیشترین فشار را تحمل کرده است. قیمت بسیاری از مواد غذایی ضروری مانند لبنیات، نان، برنج، گوشت، تخممرغ و حبوبات رشد قابل توجهی داشته و برخی اقلام حتی بیش از دو برابر شدهاند. هزینه انرژی، حملونقل و خدمات روزمره نیز افزایش داشته و مجموع این عوامل هزینه نهایی سبد خانوار را سنگینتر کرده است.
علل اصلی افزایش تورم
چند عامل همزمان باعث شکلگیری وضعیت تورمی فعلی شده است:
-
کاهش ارزش پول ملی
افت ارزش ریال باعث شده کالاهای وارداتی و مواد اولیه با قیمت بسیار بالاتری وارد بازار شوند و این افزایش مستقیماً به مصرفکننده منتقل شود. -
کسری بودجه و رشد نقدینگی
دولت طی سالهای اخیر با کسری بودجه قابلتوجهی مواجه بوده و برای جبران آن به سیاستهایی روی آورده که حجم نقدینگی را افزایش داده است. رشد نقدینگی یکی از اصلیترین محرکهای تورم است. -
هزینه بالای تولید و محدودیت واردات
افزایش قیمت انرژی، مواد اولیه، مشکلات انتقال ارز و محدودیت واردات، هزینه تولید کالاها را افزایش داده است. در نتیجه قیمت تمامشده کالاها برای مصرفکننده بالا رفته است. -
تحریمها و نوسان بازار ارز
تحریمها دسترسی کشور به منابع ارزی را کاهش داده و باعث نوسان شدید در بازار ارز شدهاند. این نوسان بهسرعت به قیمت کالاها منتقل میشود. -
رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید
با وجود رشد منفی یا نزدیک به صفر اقتصاد، درآمد مردم متناسب با تورم افزایش نیافته است. این موضوع باعث کاهش قدرت خرید و فشار بر طبقات متوسط و پایین جامعه شده است.
تأثیرات اجتماعی و معیشتی
افزایش پیوسته قیمتها بر زندگی روزمره مردم تأثیر مستقیم گذاشته است. بسیاری از خانوادهها مجبور به حذف یا کاهش مصرف برخی اقلام ضروری شدهاند. هزینه مسکن، درمان، آموزش و حملونقل بخش بزرگی از درآمد خانوارها را مصرف میکند و فضای مالی برای پسانداز یا برنامهریزی آینده تقریباً از بین رفته است.
طبقات حقوقبگیر، کارگران و بازنشستهها بیشترین آسیب را تحمل میکنند؛ زیرا افزایش درآمد آنها با سرعت تورم همگام نیست.
چشمانداز سال ۱۴۰۵
با توجه به ساختار اقتصاد و سیاستهای موجود، انتظار میرود تورم در سال ۱۴۰۵ نیز ادامه داشته باشد. پیشبینی نهادهای بینالمللی مانند صندوق بینالمللی پول نشان میدهد که نرخ تورم ایران در سال آینده همچنان بالا باقی خواهد ماند.
تا زمانی که اصلاحات اساسی در بودجه، نظام ارزی، سیاستهای پولی و ساختار تولید انجام نشود، روند تورم بالا و افزایش قیمتها احتمالاً ادامه خواهد داشت.
جمعبندی
اقتصاد ایران در پایان سال ۱۴۰۴ با تورمی بالا، کاهش ارزش پول ملی، رشد هزینههای تولید و ضعف قدرت خرید مواجه است. افزایش قیمتها اکنون نه یک اتفاق مقطعی، بلکه بخشی پایدار از اقتصاد شده است. اگر سیاستهای گسترده و بنیادی در سال آینده اجرا نشود، فشار معیشتی بر خانوارها در سال ۱۴۰۵ نیز ادامه خواهد داشت.