به گزارش رسا نشر و به نقل از ایسنا، سیدحسن موسوی چلک، معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، با اشاره به روند خودکشی در ایران، از افزایش آمار این پدیده در سالهای اخیر خبر داد. وی با بیان اینکه زنان سه برابر بیشتر از مردان اقدام به خودکشی میکنند، به بررسی عوامل مؤثر و راهکارهای پیشگیری پرداخت.
عوامل پیچیده و چندوجهی خودکشی: فراتر از اختلالات روانی
خودکشی، پدیدهای پیچیده است که ریشه در عوامل متعددی دارد. موسوی چلک با تأکید بر این موضوع، به نقش اختلالات روانشناختی مانند افسردگی، اضطراب و اعتیاد اشاره کرد. اما وی همچنین خاطرنشان کرد که نمیتوان این مسئله را صرفاً به عوامل زیستی یا روانپزشکی محدود کرد. مسائل اقتصادی، فشارهای اجتماعی، احساس ناکارآمدی، شکستهای مکرر، فقدان مهارتهای مقابله با بحران و شرایط محیطی و خانوادگی نیز در بروز افکار و اقدام به خودکشی نقش دارند.
شناسایی زودهنگام: کلید نجات جان انسانها
شناسایی افراد در معرض خطر، گامی حیاتی در پیشگیری از خودکشی است. علائم هشداردهندهای وجود دارد که میتواند به مددکاران اجتماعی، روانشناسان و اعضای خانواده کمک کند تا به موقع وارد عمل شوند. این علائم عبارتند از:
- سابقه اقدام به خودکشی یا افکار مکرر در این زمینه
- ابراز ناامیدی عمیق، احساس بیارزشی و ناکارآمدی
- تغییرات ناگهانی در خلق و رفتار
- گوشهگیری اجتماعی و کاهش تعاملات
- اختلالات خواب و تغییر در عادات تغذیه
- بیان جملات یا نوشتن مطالبی درباره تمایل به پایان دادن به زندگی
- قرار گرفتن در محیطهای پرتنش و نابسامان
تفاوتهای جنسیتی و منطقهای: نگاهی عمیقتر به آمار
آمارها نشان میدهد که زنان سه برابر بیشتر از مردان اقدام به خودکشی میکنند، اما نرخ مرگ و میر ناشی از خودکشی در مردان سه برابر بیشتر است. این تفاوت به دلیل روشهای انتخابی خودکشی است؛ مردان معمولاً از روشهای خشنتری استفاده میکنند.
علاوه بر این، تفاوتهای منطقهای نیز در آمار خودکشی مشاهده میشود. فشارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در برخی مناطق، بهویژه در شمالغرب کشور، تأثیر مستقیمی بر نرخ خودکشی دارد. برای مثال، در مناطقی که طلاق به دلیل تابوهای اجتماعی پایین است، اما نرخ خودکشی بالاست، فشارهای فرهنگی و روانی نقش مهمی ایفا میکنند.
پیشگیری: یک ضرورت اجتماعی
خودکشی پیامدهای گستردهای دارد و پیشگیری از آن باید در اولویت قرار گیرد. برنامههای ارتقای سلامت روان، افزایش نشاط اجتماعی، آموزش مهارتهای مقابلهای و ایجاد بسترهای حمایتی و امن برای افراد در معرض خطر از جمله اقدامات ضروری است.
اورژانس اجتماعی و راهکارهای بهزیستی
اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی با رویکردی غیرقضایی فعالیت میکند و تمرکز آن بر بازپیوند خانواده و حمایت روانی است. این مرکز با شماره تلفن ۱۲۳، بهصورت شبانهروزی در ۳۷۸ شهر فعال است. سازمان بهزیستی همچنین خدمات حمایتی، مداخلات پس از اقدام به خودکشی و پیگیریهای مستمر را ارائه میدهد.
موسوی چلک بر اهمیت همکاری بین دستگاههای دولتی، نهادهای اجتماعی، خانوادهها و رسانهها تأکید کرد. وی همچنین به نقش مهم آموزش مهارتهای زندگی و توانمندسازی افراد برای مقابله با استرس و بحران اشاره کرد.
در نهایت، معاون سازمان بهزیستی بر نقش خانواده و اطرافیان بهعنوان حلقه اول شناسایی علائم هشداردهنده تأکید کرد و به آموزشهای مهارتی به خانوادهها در خصوص گفتگو و تخلیه هیجانی اشاره نمود.