اختصاصی رسا نشر – فشار خون بالا، که اغلب به عنوان “قاتل خاموش” شناخته میشود، یکی از شایعترین و در عین حال خطرناکترین بیماریهای مزمن در سراسر جهان است. بر اساس آخرین آمارهای سازمان بهداشت جهانی، بیش از ۱.۳ میلیارد نفر در کره زمین با این عارضه دست و پنجه نرم میکنند. نکته نگرانکننده اینجاست که متأسفانه حدود ۴۶ درصد از این افراد از بیماری خود بیخبرند و ممکن است شما نیز جزو این گروه باشید. این ناآگاهی میتواند منجر به آسیبهای جدی و جبرانناپذیری به قلب، مغز، کلیهها و رگهای خونی شود. از آنجا که فشار خون بالا معمولاً هیچ علامت خاصی ندارد و اغلب اوقات حس نمیشود، تشخیص آن میتواند دشوار باشد. اما بدن ما گاهی اوقات سیگنالهایی میفرستد که میتوانند نشانهای از وجود این مشکل باشند. در این مقاله به ۱۰ علامت هشداردهنده میپردازیم که ممکن است نشاندهنده فشار خون بالای شما باشند، حتی اگر خودتان از آن بیخبر باشید.
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون، نیرویی است که خون پمپ شده توسط قلب، به دیواره رگهای خونی وارد میکند. این اندازهگیری شامل دو عدد است:
- فشار سیستولیک: فشاری که خون در هنگام ضربان قلب به دیواره شریان وارد میکند و مقدار طبیعی آن ۱۲۰ میلیمتر جیوه است.
- فشار دیاستولیک: فشاری که خون بین ضربان قلب (در زمان استراحت قلب) دارد و مقدار طبیعی آن ۸۰ میلیمتر جیوه است.
بر اساس سازمان ملی مشترک پیشگیری، تشخیص، ارزیابی و درمان فشارخون بالا، دستهبندیها به شرح زیر است:
- فشار خون نرمال: کمتر از ۱۲۰/۸۰ میلیمتر جیوه.
- فشار خون رو به افزایش: سیستولیک بین ۱۲۰-۱۲۹ و دیاستولیک کمتر از ۸۰ میلیمتر جیوه.
- مرحله اول هایپرتنشن: سیستولیک بین ۱۳۰-۱۳۹ یا دیاستولیک بین ۸۰-۸۹ میلیمتر جیوه.
- مرحله دوم هایپرتنشن: سیستولیک ۱۴۰ به بالا یا دیاستولیک ۹۰ به بالا میلیمتر جیوه.
۱۰ علامت هشداردهنده پنهان فشار خون بالا
از آنجا که فشار خون بالا اغلب بیسر و صدا پیشرفت میکند، توجه به علائم غیر اختصاصی میتواند کلیدی باشد. در ادامه ۱۰ علامت هشداردهنده پنهان آورده شده است:
۱. سردردهای شدید و غیرمعمول
یکی از رایجترین نشانههای فشار خون بالا، سردردهای شدید است. این سردردها اغلب به صورت ضرباندار یا احساس فشار زیاد در سر، بهویژه در ناحیه پشت سر و در صبح بروز میکنند. اگر این نوع سردردها را به طور مکرر تجربه میکنید، باید فشار خون خود را بررسی کنید.
۲. سرگیجه، عدم تعادل یا سبکی سر
احساس سرگیجه، بهویژه هنگام ایستادن ناگهانی یا تغییر وضعیت، میتواند نشانهای از فشار خون بالا باشد. این علائم ممکن است همراه با ضعف و احساس غش نیز باشند.
۳. تاری دید، دوبینی یا دیدن لکههای نورانی/تیره
فشار خون بالا میتواند به رگهای خونی بسیار کوچک در شبکیه چشم آسیب برساند. در نتیجه، فرد ممکن است دچار تاری دید، دوبینی، یا دیدن لکههای نورانی و تیره شود.
۴. خونریزی مکرر بینی بدون دلیل مشخص
در برخی موارد، افزایش ناگهانی فشار خون میتواند منجر به خونریزی بینی شود. اگر بدون دلیل واضحی مانند سرماخوردگی یا خشکی مخاط بینی، دچار خونریزیهای مکرر بینی میشوید، حتماً باید فشار خونتان بررسی شود.
۵. خستگی یا ضعف مزمن
خستگی مداوم که حتی با استراحت کافی نیز برطرف نمیشود، میتواند ناشی از کمبود اکسیژنرسانی به دلیل فشار خون بالا باشد.
۶. تپش قلب نامنظم یا درد قفسه سینه
فشار خون بالا، بار اضافی بر قلب وارد میکند و ممکن است منجر به تپش قلب، ضربان قلب نامنظم یا درد در قفسه سینه شود که با فعالیت بدتر میشود.
۷. تنگی نفس یا سختی در نفس کشیدن
مشکل در تنفس، بهویژه هنگام فعالیت بدنی، از علائم رایج فشار خون بالا است. در موارد شدید، ممکن است به دلیل تجمع مایعات در ریهها، تنگی نفس شدیدتری رخ دهد.
۸. تورم در دستها، پاها یا صورت
ورم میتواند نشانهای از مشکلات کلیوی باشد که خود با فشار خون بالا در ارتباط است. کلیهها در این شرایط نمیتوانند مایعات و الکترولیتها را به درستی دفع کنند. در دوران بارداری، تورم صورت و دستها همراه با فشار خون بالا میتواند از علائم پره اکلامپسی باشد.
۹. مشکلات خواب یا آپنه خواب
خواب ناکافی و اختلالات خواب مانند آپنه خواب (گرفتگی تنفس در خواب) میتوانند از عوامل مؤثر در افزایش فشار خون باشند و در صورت وجود، درمان آپنه خواب بخشی از تغییرات سبک زندگی برای کنترل فشار خون است.
۱۰. گیجی، سردرگمی یا کاهش تمرکز
فشار خون بالا میتواند بر جریان خون مغز و بافت مغز تأثیر مخربی بگذارد و منجر به گیجی، کاهش تمرکز یا حتی زوال عقل شناختی شود.
فشار خون پنهان (Masked Hypertension)
یکی از انواع خطرناک فشار خون بالا، فشار خون پنهان است. در این حالت، فشار خون فرد در معاینات پزشکی در مطب طبیعی نشان داده میشود، اما در محیط واقعی زندگی، مانند خانه یا محل کار، بالاتر از میزان نرمال است. این وضعیت به دلیل تشخیص دیرهنگام، بسیار خطرناک است و میتواند بدون اطلاع فرد، به قلب، کلیهها و مغز آسیب برساند. تحقیقات نشان دادهاند که ساعتهای طولانی کار کردن (بیش از ۴۹ ساعت در هفته) میتواند خطر ابتلا به فشار خون پنهان را تا ۷۰ درصد افزایش دهد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
از آنجایی که فشار خون بالا اغلب بدون علامت است، اندازهگیری منظم فشار خون کلید پیشگیری از عوارض جدی است.
- اگر سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارید، ضروری است که به طور منظم فشار خون خود را چک کنید.
- اگر هر یک از علائم ذکر شده را تجربه میکنید، حتی اگر غیر اختصاصی به نظر برسند، توصیه میشود فوراً به پزشک مراجعه کرده و با او مشورت کنید.
- در صورت تشخیص فشار خون بالا، باید به طور منظم تحت نظر پزشک باشید.
- اگر بدن شما به درمان تجویز شده واکنشی نشان ندهد یا دچار عوارض جانبی داروهای فشار خون شدید، با پزشک خود تماس بگیرید تا دوز دارو تنظیم یا داروی دیگری تجویز شود.
پیشگیری و مدیریت فشار خون بالا
خبر خوب این است که با تشخیص به موقع و کنترل صحیح، میتوان از بسیاری از عوارض جدی فشار خون بالا پیشگیری کرد. تغییر سبک زندگی نقش مهمی در پیشگیری و درمان دارد. این تغییرات شامل:
- کاهش وزن
- ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل
- مصرف رژیم غذایی سالم مانند رژیم DASH (رویکردهای رژیمی برای توقف فشار خون بالا) که غنی از میوهها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئینهای کمچرب و لبنیات کمچرب باشد، و کاهش مصرف نمک و چربیهای اشباع شده.
- ورزش منظم ایروبیک (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته، مانند پیادهروی سریع).
- مدیریت استرس از طریق روشهایی مانند یوگا و مدیتیشن.
- داشتن خواب کافی و در صورت لزوم، درمان آپنه خواب.
در کنار تغییرات سبک زندگی، پزشک ممکن است داروهایی مانند مهارکنندههای ACE، مسدودکنندههای گیرنده آنژیوتانسین، دیورتیکها، بتا بلوکرها، مسدودکنندههای کانال کلسیم و آلفا بلوکرها را تجویز کند.
نتیجهگیری
فشار خون بالا یک وضعیت سلامت جدی است که نیاز به توجه و مراقبت دارد. از آنجا که این بیماری اغلب بدون علائم قابل تشخیص پیش میرود، آگاهی از نشانههای پنهان و انجام معاینات منظم و اندازهگیری فشار خون در منزل، گامی حیاتی در حفظ سلامت شماست. به ندای بدنتان گوش دهید و هرگز علائم هشداردهنده را نادیده نگیرید.